Τα αξιώματα της Πολιτικής Γεωγραφίας κατά τον Friedrich Ratzel

O Friedrich Ratzel

    Ο Friedrich Ratzel (1844–1904) ήταν διαπρεπής Γερμανός γεωγράφος και εθνογράφος, ο οποίος σε περισσότερες από 1200 πραγματείες εξέφρασε τους προβληματισμούς του επί διαφόρων επιστημονικών πεδίων. Επιπλέον, ως εξέχον μέλος του "Θετικιστικού κύκλου της Λειψίας", από κοινού με πολλούς ακόμη θετικιστές Γερμανούς επιστήμονες, επιδόθηκε σε επιστημολογικές συζητήσεις αναφορικά με τις δυνατότητες συγκλίσεως των επιστημών. Ο κύκλος της Λειψίας υπεστήριξε ότι η εξέλιξη πολιτισμών, κοινωνιών, θεσμών και προσωπικοτήτων συνιστά έναν εξελισσόμενο και διαφοροποιούμενο νόμο, ο οποίος δημιουργεί μέσα στην ιστορία μία συνεχή σειρά δομών. Κάθε κατάσταση εξηγείται από τις πρωτύτερες αυτής καταστάσεις, βάσει νόμων που πηγάζουν από την συστηματική και επαγωγική a posteriori κατανόηση εκείνων. Εφαρμόζοντας λοιπόν τοιαύτη μεθοδολογία, o Ratzel έμεινε γνωστός για τις αναλύσεις του στην Πολιτική Γεωγραφία, η οποία σύμφωνα με τον ίδιο είναι γεωγραφία στην υπηρεσία του κράτους και της πολιτικής. Συνεπώς, επρόκειτο περί ενός προδρόμου της επιστήμης της Γεωπολιτικής. 

Μαγείες και μυθολογίες στον κόσμο που έρχεται

 Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος, διεθνολόγος. CognoscoTeam.gr 

  Κάποτε στον κόσμο κυριαρχούσαν μυστικές δυνάμεις. Επί χιλιετίες, από τον πρώτο καιρό που η ανθρωπότητα ανέπτυξε τις νοητικές, αφηγηματικές και συμβολικές της δυνατότητες, η πραγματικότητα ερμηνευόταν ως ένα βασίλειο συνύπαρξης του ορατού και του αοράτου. Στους ουρανούς και τη γη, σε πηγές, σπήλαια, ζώα και εποχές του χρόνου, δέσποζαν θεοί και δαιμόνια. Μάγοι, ιερείς, αλλά και απλοί άνθρωποι έψαχναν και μετέδιδαν μεθόδους επαφής μεταξύ κόσμων. Η ίδια η κτίση σχηματιζόταν γύρω από συγκεκριμένους άξονες και σχήματα, αποκαλύπτοντας δομή και νόημα που αφορούσε άμεσα τη ζωή των θνητών. Ισχυρά σύμβολα συσπείρωναν τις ομάδες και υπενθύμιζαν αιώνιες αρχές. Πέρα από τον ορίζοντα του οικείου, στον χώρο και τις συνθήκες δηλαδή όπου η κάθε κοινότητα δεν είχε γνώση και εποπτεία του περιβάλλοντος, ελλόχευαν πλάσματα απειλητικά και φαινόμενα ομιχλώδη. Εκεί, στα σύνορα του γνωστού και του αγνώστου, του πολιτισμένου κόσμου και των βαρβάρων, της εμπειρίας και της διαίσθησης, γεννιόνταν μύστες και ήρωες, ενώ οι έξωθεν επιρροές αναγνωρίζονταν και αφομοιώνονταν. 

Η έννοια της πνευματικής ιδιοκτησίας ανά τους αιώνες

Μιχαήλ Άγγελος, "Δελφική Σίβυλλα" (1509), Sacellum Sixtinum, Μουσεία Βατικανού.

Όσο κι αν προσπαθήσουμε, είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανακαλέσουμε κάποιο βιβλίο δίχως επώνυμο συγγραφέα. Ακόμη και στα διάφορα συστήματα βιβλιογραφικών παραπομπών, το επώνυμο του συγγραφέα πάντοτε προηγείται του τίτλου του αναφερόμενου έργου. Αρκετοί λόγοι εξηγούν αυτό το τυπικό, όπως η ευκολία ευρετηριασμών και η ανάγκη διακρίσεων μέσα σε ένα χαώδες σύνολο εκδόσεων και έργων τέχνης, που κάθε χρόνο πληθωρίζεται παγκοσμίως με αριθμητική πρόοδο.  Εν τούτοις, ο κυριότερος λόγος έγκειται στην έννοια των πνευματικών δικαιωμάτων του δημιουργού επί του έργου του, στην ευρέως αποδεκτή αντίληψη ότι το έργο αυτό απορρέει από τον προσωπικό μόχθο και τον προσωπικό νου του, συνιστώντας ένα δημοσίως διακινούμενο προσωπικό κτήμα του. 

Στην εποχή της Νεωτερικότητας, η προαναφερθείσα αντίληψη δεν θα μπορούσε να υπολείπεται νομικής θεμελίωσης. Οι σύγχρονες σχετικές νομοθεσίες συνήθως εμπνέονται από έναν ποικίλο συνδυασμό επιχειρημάτων δύο σχολών σκέψης. Η μεν ηθική-ανθρωπιστική δικαιολόγηση των «πνευματικών δικαιωμάτων», με κυριότερη εκπροσώπηση στην ηπειρωτική Ευρώπη, δίνει έμφαση στην ψυχική σύνδεση που αποκτά ο δημιουργός με το έργο του και προασπίζεται την πνευματική πρωτοτυπία του. Η δε ωφελιμιστική δικαιολόγηση αναπτύχθηκε περισσότερο στις αγγλοσαξονικές χώρες, ήτοι στις εστίες του εφηρμοσμένου πολιτικού και οικονομικού φιλελευθερισμού και προσδίδει στα πνευματικά δικαιώματα μία αμιγώς εμπορική διάσταση. Η κατοχύρωση της αποκλειστικότητας στην εκμετάλλευση ενός έργου διασφαλίζει οικονομικό κέρδος για τον δημιουργό -αλλά και τον εκδότη του, ως ένα κίνητρο για δημιουργία επιπλέον καινοτόμων έργων [1].

Η πνευματική ιδιοκτησία, λοιπόν, δύναται να εκφρασθεί με όρους αστικού δικαίου. Υπ’ αυτές τις συνθήκες, είναι εύκολο να υποτεθεί ότι οι ρίζες των άνωθεν δικαιολογήσεων ανευρίσκονται στο νεωτεριστικό υπέδαφος της αστικής χειραφέτησης του ατόμου, που εδραίωσε η Γαλλική Επανάσταση. Πράγματι, η έννοια της πνευματικής ιδιοκτησίας, ως θεμελιώδες δικαίωμα του δημιουργού επί του έργου του, υπέστη μία σταδιακή υπαγωγή στο φυσικό δίκαιο μέσω νομικών γεγονότων κυρίως στην φιλελεύθερη Βρετανία και στην Γαλλία των Εγκυκλοπαιδιστών, ενώ κατοχυρώθηκε σε επίπεδο διεθνούς δικαίου το 1886 με την Σύμβαση της Βέρνης. Ωστόσο, αυτή η νεωτερική έννοια δεν μεσουρανούσε με τον ίδιον ακριβώς τρόπο και σε προνεωτερικές περιστάσεις.   

Αντίνοος: Μήπως είσαι "Zombie";

   Το 1932 τα αδέλφια Halperin δημιούργησαν την ταινία "White Zombie". Στην ταινία αυτή, ένας νεαρός άνδρας χρησιμοποιεί βουντού για να μετατρέψει μία νεαρή γυναίκα σε ένα υποτακτικό με χλωμό δέρμα πτώμα. Αρχικά, πίστευε ότι με αυτόν τον τρόπο η γυναίκα θα τον ερωτευόταν, αλλά το μόνο πράγμα που κατάφερε μέσω της μαγείας ήταν να αφαιρέσει την ζωτικότητά της. Η ειρωνική συνέπεια που έρχεται μετά είναι ότι ο ίδιος μετανιώνει και της λέει: "πίστευα πως η ομορφιά από μόνη της θα με ικανοποιούσε, αλλά η ψυχή δεν υπάρχει πια, δεν αντέχω να βλέπω αυτά τα κενά μάτια". 

Κωνσταντίνος Κατσίφας

Ἡ βόρειος Ἤπειρος θρηνεῖ. 

Ἑνὸς λεβέντη ἀνυμνεῖ 

τὴν ἀντροσύνη τὴν σεμνὴ

καὶ τὴν θυσία τὴν ἁγνή.

Δώρισε γιὰ τὴν Σημαία 

τὸν μισθὸ καὶ τὴν ζωή του, 

ποὺ ἀφαίρεσε μοιραία 

ἡ σπορὰ τοῦ παρασίτου.

Καὶ ἐκτὸς ἀπ’ τὰ τηγάνια 

συριζαίικα ζιζάνια 

τόλμησαν νὰ τὸν σπιλώσουν. 

Κάποια μέρα θὰ ματώσουν!

Μιὰ χαροκαμένη μάνα 

κλαίει γιὰ τὸν νεκρὸ τιτάνα, 

ὅμως σφίγγει τὴν καρδιά της. 

Ζεῖ τοῦ ἔθνους ὁ προστάτης!

Θὰ ζῆ μὲς στὴν πιστὴ ψυχὴ 

αὐτῶν ποὺ δὲν προσκύνησαν 

καὶ λαχταροῦν ἀπαντοχὴ 

ἀπ’ ὅσους δὲν ἐλύγισαν!

Ὅπως πρόσταξεν ἐκεῖνος 

ἀγναντεύοντας τὸ κτῆνος, 

μὲ τὸ αἷμα του θὰ γράφουν 

“Ἑλλάδα μου σὲ ἀγαπῶ!”

Ἀθάνατος!

Όταν ο Λακάν συναντά τον Όσιο Μάξιμο

   Η αυγή της Νεωτερικότητος κάλυψε τον δυτικό στοχασμό με ένα παχύ πέπλο εγωμονισμού. Ο καρτεσιανός ιδεαλισμός του "cogito ergo sum" καθιέρωσε προοδευτικά το δόγμα ότι δεν υπάρχει τίποτε άλλο στον κόσμο εκτός από το υποκείμενο, δηλαδή την συνείδηση του ατόμου. Τα ναρκισσικά αποτελέσματα αυτής της θεωρήσεως ταλάνιζαν επί μακρόν πολλούς τομείς της ανθρωπίνης δραστηριότητος και ιδιαιτέρως την ψυχολογία. Στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, ο Jacques Lacan (1901-1981) επεχείρησε να λύσει τον γόρδιο δεσμό του εγωμονισμού, εξελίσσοντας την διϋποκειμενικότητα του Martin Buber. 

  Κατ' αρχάς, ο Lacan τόλμησε να χαρακτηρίσει φανταστικό το ατομικό συνειδητό εγώ του Καρτεσίου, ως ένα προϊόν διαδοχικών ταυτίσεων με ιδεατές εικόνες. Στην πραγματικότητα, ο Lacan παρέλαβε την φροϋδική ψυχανάλυση και την αναβάθμισε, περιορίζοντας τον ρόλο της σεξουαλικότητος και εισάγοντας σε αυτήν ανανεωμένες τις έννοιες της κοινωνικότητος και της υποκειμενοποιήσεως. Στο στάδιο του καθρέπτη, το παιδί βλέπει τον εαυτό του στα μάτια της μητέρας του και αποκτά ένα Εγώ από την αγάπη της προς αυτό. Αυτό το Εγώ θα ολοκληρωθεί ύστερα από την συνάντησή του με τον συμβολισμό και τον λόγο. Όμως κάτω από το συνειδητό Εγώ υποφώσκει καταπιεσμένο το ασυνείδητο, μία αχαλίνωτη θάλασσα ενστίκτων που αναζητά ρήγματα για να ανέλθει στην επιφάνεια. Αντιστρέφοντας τον Καρτέσιο, ο Lacan σχηματοποιεί το Σκέπτεσθαι και το Είναι ως δύο τεμνομένους κύκλους. Η περιοχή τομής τους δεν είναι κοινή αλλά κενή, πράγμα που υποδηλώνει τον αλληλοαποκλεισμό του Σκέπτεσθαι και του Είναι. Το ημικύκλιο του Σκέπτεσθαι, που περικλείει το λεγόμενο ασυνείδητο, σημαίνει ότι σκέπτομαι χωρίς να είμαι, ενώ το ημικύκλιο του Είναι σημαίνει το ψεύτικο καρτεσιανό Εγώ της συνειδητότητος. 

Ἡ οἰκονομική καί νομισματική ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (1822-1832)

1 Φοίνιξ 1828

   Ἡ διαμόρφωσις ἑνὸς οἰκονομικοῦ συστήματος, ἐπὶ τῆς βάσεως ὁρισμένης νομισματικῆς πολιτικῆς, ἀποτελεῖ πρώτιστη μέριμνα ἑνὸς αναδυομένου κράτους, διότι ἀφενὸς πλαισιώνει τὴν ἐγχώριον ἀγορὰ καὶ τὶς χρηματικὲς συναλλαγές του καί, ἀφετέρου, τοῦ προσδίδει μία ἔξωθεν ἀναγνωρίσιμο νομιμοφάνεια. Ἄλλως τε, σὲ ἐποχὲς ὁπόταν ἡ ἐφήμερος χρηστικότης δὲν ἀποτελοῦσε τὸ μεῖζον μέτρο τῶν πραγμάτων, ἀκόμη καὶ τὸ χρῆμα διέπετο ὑπὸ συμβολικῆς καὶ αἰσθητικῆς διαστάσεως. Ἡ τῶν ἀρχαίων προγόνων μας ἐφεύρεσις τοῦ νομίσματος συνιστᾶ ἕνα ἐκ τῶν ἀρχαιοτέρων διασεσωσμένων μέσων κρατικῆς προπαγάνδας, καθότι στὶς ὄψεις του διεφημίζοντο μυθικοὶ συμβολισμοὶ ἢ ὁ προστάτης θεὸς τῆς ἐκδότριας αὐτοῦ πόλεως. Στὸν εὐρωπαϊκὸ χῶρο, ἀπὸ τὴν περίοδο τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου κι ἔπειτα, στὴν μία ὄψι τῶν νομισμάτων ἀπεικονιζόταν κατὰ κανόνα ἡ κεφαλὴ τοῦ ἐντοπίου ἡγεμόνος. Συνεπῶς, εὔκολα γίνεται ἀντιληπτὴ ἡ ἀνάγκη ἐκδόσεως ἑνὸς ἐπισήμου νομίσματος ἀπὸ τὴν πολιτικὴ διοίκησι τῶν ἐπαναστατημένων Ἑλλήνων, ἐφόσον ἐκείνη ἀπέβλεπε στὴν παγίωσιν ἑνὸς κράτους κατὰ τὰ εὐρωπαϊκὰ πρότυπα. Ἔπρεπε ἀσφαλῶς νὰ προηγηθῆ ἡ κάλυψις τῶν οἰκονομικῶν ἀναγκῶν τοῦ ἀγῶνος, ποὺ ἦσαν πολλὲς καὶ ζωτικές. Βεβαίως, ὅπως μαρτυρεῖ ἕνα εἰσέτι ἀδιάψευστο ἱστορικὸ ἀξίωμα, ὅσο μεγαλύτερη εἶναι ἡ οἰκονομικὴ ἀνάγκη ἑνὸς παρία, τόσο μεγαλύτερη θὰ εἶναι καὶ ἡ ἐξάρτησίς του ἀπὸ τοκογλύφους. Οἱ Μεγάλες Δυνάμεις -καὶ ἰδίως ἡ Ἀγγλία- ἐξεμεταλλεύθησαν στὸ ἔπακρον αὐτὴν τὴν ἀνάγκη, ὥστε νὰ δέσουν πισθάγκωνα τὸ νεόδμητον ὡσεὶ προτεκτορᾶτο κράτος εἰς ἕνα γεωπολιτικὸ ἄρμα ἐκ τοῦ ὁποίου σύρεται μέχρι σήμερον. 

Από τον σχολαστικισμό στον "βελούδινο ολοκληρωτισμό": η "κλειστή ιστορία" της Δύσεως κατά τον π.Νικόλαο Λουδοβίκο

  Το καλοκαίρι του 2020, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αρμός το εμβληματικό βιβλίο του π.Νικολάου Λουδοβίκου με τίτλο "Η Ανοικτή Ιστορία και οι εχθροί της: η άνοδος του βελούδινου ολοκληρωτισμού". Ο π.Νικόλαος διαβλέπει μία εμμενή κοσμοαντίληψη στην δυτική ιστορία, που έχει χαρακτηρίσει τα κυριότερα γεγονότα της από τον σχολαστικισμό του μεσαίωνος έως την μετανεωτερική κρίση της εποχής μας. Βάσει αυτής της θεολογικών ριζών αντιλήψεως, ο εαυτός, ήγουν το αυτοαναφορικό και ναρκισσικό υποκείμενο, συνιστά κύριο των αντικειμένων γύρω του, των εξελίξεων και εν γένει της φύσεως, καθώς κρατεί τα κλειδιά της ιστορίας. Πρόκειται, κοντολογίς, για μίαν αντίληψη "κλειστής ιστορίας", για την θεώρηση της ιστορίας ωσάν ένα κλειστό σύστημα με αποκλειστικό ρυθμιστή το υποκείμενο. 

Α. Οι θεολογικές ρίζες

  Τα σπέρματα της κλειστής ιστορίας μπορούν να αναζητηθούν αρχικά στην φιλοσοφία του Αυγουστίνου, σύμφωνα με τον οποίον ο άνθρωπος είναι θεμελιωδώς βουλόμενη ψυχή οργανούμενη υπό του ατομικού στοχασμού. Η ψυχή βρίσκεται περίκλειστη πολύ βαθέως μέσα στον εαυτό της, ώστε να θεάται από άλλους. Επομένως, το μόνο πράγμα για το οποίο μπορώ να είμαι σίγουρος είναι ότι σκέπτομαι και γνωρίζω ως εαυτός. Τον Θεό τον ανακαλύπτω κοιτάζοντας μέσα μου, όπως και όλους τους υπολοίπους ανθρώπους. Σχεδόν οκτώ αιώνες αργότερα, ο Θωμάς Ακινάτης, στο Contra errores Graecorum, επετέθη στις θέσεις της ανατολικής Ορθόδοξης θεολογίας και αντεπρότεινε την δική του εκδοχή "κλειστής ιστορίας".

Κωνσταντής Γεράκης: ο χαρισματικός Έλληνας που έγινε πρωθυπουργός του Σιάμ

  Ο Κωνσταντής ή Κωνσταντίνος Γεράκης γεννήθηκε από οικογένεια ελληνορθοδόξων ευγενών το 1647 στην Κεφαλληνία. Σε ηλικία 13 ετών, εγκατέλειψε το νησί για να αναζητήσει την τύχη του ως μούτσος σε πλήρωμα αγγλικού πλοίου. Η Οδύσσειά του είχε μόλις ξεκινήσει. Στα κατοπινά χρόνια, έγινε επιδέξιος στην ναυτική τέχνη, μετονομάσθηκε σε Constance Phaulkon και απέκτησε γνώσεις, γλωσσομάθεια και χρήσιμες γνωριμίες. Η φαντασία του νεαρού αναπαυόταν με τις διάφορες παραστάσεις που προσελάμβανε απ' όλον τον κόσμο, ενώ η δόξα, το χρήμα και οι εφήμερες ηδονές του τυχοδιωκτικού βίου τον μεθούσαν και φούντωναν την φιλοδοξία του για περαιτέρω ανέλιξη και περιπέτεια.  

Σκέψεις του Rousseau σχετικά με την θεία πρόνοια και την φυσική νομοτέλεια

  Η 1η Νοεμβρίου του 1755 επεφύλαξε μία ανείπωτη φυσική καταστροφή για την Λισσαβόνα. Στην πορτογαλική μεγαλούπολη ένας βιβλικών διαστάσεων σεισμός ισοπέδωσε σημαντικό ποσοστό των κτισμάτων της, ενώ η πυρκαγιά που ακολούθησε βύθισε την πόλη στο χάος. Στην συνέχεια, τα ερείπια σκεπάσθηκαν από ένα σαρωτικό τσουνάμι. Οι σεισμικές δονήσεις έγιναν αισθητές έως την Βενετία και ο συνολικός αριθμός των νεκρών ανήλθε σε 30.000-50.000. Οι Ευρωπαίοι ταράχθηκαν και ο προβληματισμός των πλέον ανησύχων εξ αυτών κινητοποιήθηκε. Τί ευθυνόταν για αυτήν και όλες τις άλλες καταστροφές; Ποια ήταν η προέλευση του κακού στον κόσμο; 

Η «Ισχύς και Απόφαση» του Παναγιώτη Κονδύλη ή η Ιστορία των Ιδεών ως πεδίο πάλης και αντιθέσεων

Γιώργος Δρίτσας, αναδημοσίευση από ResPublica. 

Eugène Delacroix, o γυμνός άνθρωπος.

Η διάνοια χαρακτηρίζεται από μια φυσική έλλειψη κατανόησης της ζωής.

-Henri Bergsoni [i]

 

Μικρή εισαγωγή στο έργο του Παναγιώτη Κονδύλη

 Ο Παναγιώτης Κονδύλης είναι, ίσως, μια από τις πιο σημαντικές και διεθνώς αναγνωρισμένες μορφές του ελληνικού φιλοσοφικού λόγου των τελευταίων δεκαετιών [ii].

 Καθώς, η εμβέλεια της σκέψης και της δράσης του δεν περιορίστηκε μόνο στην Ελλάδα, αλλά επεκτάθηκε και σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως η Γερμανία, όπου και πέρασε πολλά χρόνια της ζωής του, σπουδάζοντας κοντά σε μεγάλους πανεπιστημιακούς και διανοητές, όπως ο Reinhart Koselleck [iii]. Έτσι, δεν αναφερόμαστε σε έναν απλά μορφωμένο και καλλιεργημένο άνθρωπο, αλλά σε μια καθαρά φιλοσοφική και πολιτικοστοχαστική μορφή.

 Έχοντας επιρροές από Weber και Nietzsche δεν δίστασε, μέσα στο έργο του, να αναπτύξει μια καυστική και ακραιφνώς πολεμική κριτική, απέναντι σε όλες τις θεωρίες και τις αντιλήψεις Ο ίδιος υποστήριζε την ύπαρξη ενός πολεμικού σύμπαντος ιδεών, μέσα στον ίδιο τον Δυτικό πολιτισμό, αλλά και σε κάθε πολιτισμό, όπου οι διαφορετικές Kοσμοαντιλήψεις «μάχονται» η μία την άλλη, για την κυριαρχία τους στο κοινωνικό Γίγνεσθαι. 

Οι καινοτομίες και τα επιτεύγματα του μακεδονικού στρατού

 

   Ο μακεδονικός στρατός ξεκίνησε να αποκτά την ιδιοπροσωπία του επί Φιλίππου Β΄, ο οποίος είχε μυηθεί στην στρατηγική σκέψη του Θηβαίου Επαμεινώνδα. Η λειτουργία του κινούμενου φρουρίου που διεκπεραίωνε η αδιάρρηκτη φάλαγξ της πρώιμης κλασικής αρχαιότητας πλέον δεν αρκούσε από μόνη της για την αναχαίτιση ευέλικτων μονάδων τοξοτών και ιππέων. Μέχρι το σημείο αυτό, οι Έλληνες θεωρούσαν ακόμη και την έννοια του στρατηγήματος ατιμία, ικανή να στερήσει την δόξα από τον περισσότερο αξιόμαχο. Ωστόσο, μετά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, ανέτειλε μία νέα εποχή στρατιωτικών επιχειρήσεων, που κορυφώθηκε με τις εμπνευσμένες τακτικές του αρειμανίου Αλεξάνδρου.

Από το ερέθισμα στην απομνημόνευση: πώς «δημιουργείται» η ανθρώπινη μνήμη;

Η μνήμη, ως έννοια συνδεδεμένη με την μάθηση και το παρελθόν, έχει απασχολήσει τον άνθρωπο από τα πρώτα βήματα της διανοητικής ανέλιξής του. Από αρχαιοτάτων χρόνων, έχει μονοπωλήσει την σκέψη στοχαστών, καλλιτεχνών και επιστημόνων. Βέβαια, τα θεαματικά άλματα που σημείωσαν οι νευροεπιστήμες κατά τον τελευταίο αιώνα έχουν προσγειώσει την μνήμη, όπως και άλλες πτυχές της συνειδητότητας, από την σφαίρα του μύθου και της αφηρημένης γνωσιολογίας στην επιστημονική πραγματικότητα των πειραματικών ερευνών. Σήμερα, ως μνήμη δύναται να ορισθεί η ικανότητα του εγκεφάλου να κωδικοποιεί, να αποθηκεύει και να ανακαλεί όποτε χρειάζεται τις προσλαμβανόμενες από το περιβάλλον πληροφορίες, με σκοπό την συμβολή τους στον προγραμματισμό μελλοντικών δράσεων [1].

Η πληροφορία ως ηλεκτρικό σήμα

   Τα αισθητήρια όργανα του ανθρώπου παρουσιάζουν αξιοθαύμαστους μηχανισμούς μετατροπής των περιβαλλοντικών ερεθισμάτων σε ενδοκυτταρικές μεταβολές ηλεκτρικού δυναμικού. Οι μεμβράνες που περιβάλλουν τα κύτταρα (π.χ. τα νευρικά κύτταρα ή αλλιώς νευρώνες) εξασφαλίζουν την επικοινωνία του εσωτερικού του κυττάρου με το εξωκυττάριο υγρό διαμέσου ρυθμιζόμενων διαύλων/μεταφορέων σε σημεία της επιφάνειάς τους, που όταν ενεργοποιούνται επιτρέπουν εκλεκτικά την μονόδρομη ή και αμφίδρομη μετακίνηση συγκεκριμένων ιόντων, όπως Na⁺, Cl^-, K⁺, Ca⁺². Το ρεύμα που δημιουργείται από την μαζική είσοδο θετικά φορτισμένων ιόντων (π.χ. Na⁺) μεταβάλει το δυναμικό ηρεμίας της ενδοκυττάριας επιφάνειας της μεμβράνης (που φυσιολογικά είναι αρνητικότερο της εξωκυττάριας), γεγονός το οποίο ενεργοποιεί τους παρακείμενους (τασεοεξαρτώμενους) διαύλους εισροής κατιόντων [2]. Μέσα από αυτόν τον κύκλο θετικής ανατροφοδότησης, το «σήμα» μεταδίδεται κατά μήκος του κυττάρου. Αντίστροφα, έξοδος από το κύτταρο Κ⁺ ή είσοδος Cl^- «υπερπολώνουν» την εσωτερική επιφάνεια της μεμβράνης, καθιστώντας την αρνητικότερη και έτσι καταστέλλεται η μετάδοση του (θετικού) σήματος. Στην περίπτωση των χημικών συνάψεων, όταν το σήμα φθάσει στο άκρο του κυττάρου, εν προκειμένω στο πέρας της απόληξης ενός νευρώνα, επάγει την είσοδο Ca⁺² που πυροδοτεί την απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών στον εξωκυττάριο χώρο της συναπτικής σχισμής (η οποία αποτελεί τον χώρο μεταξύ της απόληξης ενός νευρώνα και των δενδριτών του κυτταρικού σώματος του επόμενου). Στην συνέχεια, τα μόρια των νευροδιαβιβαστών δεσμεύονται σε ειδικούς υποδοχείς της μεμβράνης του επόμενου νευρώνα, ενεργοποιώντας τους δικούς του διαύλους εισροής Na⁺. Στην περίπτωση των ηλεκτρικών συνάψεων, οι μεμβράνες δύο διαδοχικών νευρώνων σχεδόν εφάπτονται και οι εσωτερικοί τους χώροι συνδέονται μέσω χασματικών σωλήνων, έτσι ώστε το ρεύμα Na⁺ να φέρεται τάχιστα από τον έναν στον επόμενο [3].  Αυτές είναι κατά μία απλουστευμένη εκδοχή οι βασικές αρχές της νευροφυσιολογίας.

Η ελεύθερη βούληση στο στόχαστρο των νευροεπιστημών

   Η ενδεχόμενη ύπαρξη, η φύση και οι δυνατότητες της ελευθέρας βουλήσεως έχουν απασχολήσει επί αιώνες την φιλοσοφική και εσχάτως την επιστημονική δραστηριότητα. Στον δυτικό πολιτισμό, η ελεύθερη βούληση παραμένει συνυφασμένη με την χριστιανική έννοια της ανθρωπίνης ψυχής, η οποία δια των επιλογών της μπορεί να γίνει καλή ή κακή. Πάντοτε, όμως, υπέφωσκε μία φιλοσοφική αντιπολίτευση αντιβολονταριστικών και φαταλιστικών θεωριών. Αποφασίζουμε και επιλέγουμε ελεύθερα στην ζωή ή μήπως, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, οι επιλογές μας προκαθορίζονται αυτόματα από γεγονότα του περιβάλλοντος και βιολογικές/γονιδιακές προδιαθέσεις;  

Πισοδέρι, 17/6/2018

 Πισοδέρι, 17/6/2018

(ἔμμετρο δεκατετρασύλλαβο)

Ἐτρώγανε φιλέτα σὲ λιοπύρι θερινὸ 

οἱ Ἐφιάλταις καὶ ἀφήσανε γιὰ βραδινὸ 

τῆς θείας δίκης ταὶς ἀγχόναις. Μαύρη καταχνιὰ 

ξανὰ ἀποθεώνει ἱστορίας λησμονιά.

Ἀντίπερα ὡστόσο, οἱ γενναῖοι μαχηταὶς 

ἐτρώγανε κροτίδες μὰ καὶ μαχαιριαὶς διτταὶς. 

Γυναῖκες, ἄνδρες, γέροι καὶ παιδιὰ ἀγκομαγχοῦν. 

Στῶν πραιτοριανῶν τὸ κέλευσμα δὲν πειθαρχοῦν.

Σατανικὴ λοιπὸν τοῦ σύριζα ἡ ἐντολή, 

νὰ μὴν ἀφήσουν οὔτε νήπιο χωρὶς οὐλή. 

Ἀφότου ρίξαν αἷμα σ’ ἄοπλη κι εἰρηνικὴ 

πορεία, ἔλαβαν μιὰν «ἄδεια τιμητική».

Τὸ αἷμα τοῦτο πνίγει Ἐφιάλταις μιαρούς, 

ἑνῶ ποτίζει ἀφειδῶς ἀγῶνες ἱερούς. 

Ἑλλήνων γῆ, Μακεδονία, κάποιοι δὲν ξεχνοῦν. 

Διηνεκῶς τὴν λευτεριά σου θὰ διακονοῦν.

Η ιδιόρρυθμη θεωρία του Sigmund Freud για την ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη

   Δεν χρειάζονται πολλές συστάσεις για τον γερμανοεβραίο ιδρυτή της ψυχαναλυτικής σχολής Sigmund Freud. Ήταν ένας άνθρωπος που καλώς ή κακώς επηρέασε όσο ελάχιστοι τον 20ο αιώνα, όντας ένας ενδιάμεσος κρίκος μεταξύ της ορθολογικής νεωτερικότητος και της ανορθολογικής μετανεωτερικότητος, της οποίας οι φιλοσοφούντες φορείς  συνέζευξαν ψυχαναλυτικές θεωρίες με το πολιτιστικό γίγνεσθαι. Ασφαλώς, η φροϋδική θεωρία δεν έχει ακόμη αναβαθμιστεί σε κάτι παραπάνω από θεωρία, ενώ η ριζοσπαστική φυσιογνωμία και τα πλημμελώς στοιχειοθετημένα επιχειρήματά της έχουν ως αποτέλεσμα την αμφισβήτησή της από πολλούς επαγγελματίες ψυχικής υγείας (και άλλα πολλά...αρκεί να αναφέρουμε ότι, από ιατρικής σκοπιάς, ήταν χρήστης και υπερασπιστής της κοκαΐνης). Στην πράξη, δεν έχει τόση σημασία τί ακριβώς εννοούσε ο ίδιος στα γραπτά του, αλλά πώς τα ερμήνευσαν οι συνεχιστές του. Η σχέση του Φρόυντ με τον φροϋδισμό είναι ανάλογη της σχέσεως του Μαρξ με τον μαρξισμό. Στην παρούσα μελέτη θα καταπιαστούμε με την φροϋδιστική ανάγνωση του Φρόυντ και συγκεκριμένα με την θεωρία της ψυχοσεξουαλικής αναπτύξεως. 

   Το σπουδαιότερο επίτευγμα του Φρόυντ , που έθεσε τις βάσεις για την εξέλιξη της σύγχρονης ψυχολογίας, αφορά την πλατωνικής καταβολής διάκριση του "ψυχικού οργάνου" στο "Εγώ", δηλαδή στην συνειδητή περιοχή της προσωπικότητος και τους μηχανισμούς αμύνης της, στο "Εκείνο", δηλαδή στις ενστικτώδεις ενορμήσεις του ασυνειδήτης περιοχής, και στο "Υπερεγώ", δηλαδή στους ηθικούς φραγμούς οι οποίοι καθοδηγούν το "Εγώ" περιορίζοντας το "Εκείνο" και συνδιαμορφώνονται από τα οικογενειακώς και κοινωνικώς αποδεκτά πρότυπα συμπεριφοράς (βλ. 1η και 2η "τοπική θεωρία"). Ο Φρόυντ απεπειράθη να σωματικοποιήσει τις δανεισμένες ή κατασκευασμένες από τον ίδιο θεωρητικές έννοιες σε σχηματικές παραστάσεις νευτώνειας μηχανικής. Το σεξ βρίσκεται στο κέντρο της φροϋδικής σκέψεως. Η κινητήριος δύναμη του "ψυχικού οργάνου" παρέχεται από την ερωτική/σεξουαλική ενέργεια που ρέει μέσα του, την "λίμπιντο", χάρη στην οποία εξασφαλίζεται η διαιώνιση της ζωής. Όταν η λίμπιντο συσσωρεύεται στο ψυχικό όργανο, τότε αυτό βρίσκεται σε "ένταση", αποζητώντας να απελευθερώσει την λίμπιντο. Η απελευθέρωση της λίμπιντο προσφέρει στο ψυχικό όργανο ευχαρίστηση/ηδονή. Οι εσωτερικές συγκρούσεις μέσα στο ψυχικό όργανο, π.χ. μεταξύ Εκείνου και Υπερεγώ, σε συνδυασμό με κάποιο ψυχικό τραύμα, παρακωλύουν την φυσιολογική εκτόνωση της λίμπιντο και προκαλούν νευρώσεις. Από την γέννηση έως την ενηλικίωσή του, το άτομο φυσιολογικά ακολουθεί συγκεκριμένα στάδια συναισθηματικής και σεξουαλικής ωριμάνσεως. Η καθήλωση σε ένα τέτοιο στάδιο συνεπάγεται αποτυχία φυσιολογικής ωριμάνσεως και δημιουργία ψυχώσεων. 

Ο τελευταίος λόγος του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου

      Στις 28 Μαΐου του 1453, ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος κάλεσε τους στρατιωτικούς άρχοντες και τον δήμο της Κωνσταντινουπόλεως σε μία στερνή συνέλευση. Είχε ήδη προηγηθεί η θρυλική απάντησή του στον σουλτάνο των τούρκων που πρότεινε παράδοση για αποτροπή των σφαγών: «τὸ δὲ τὴν πόλιν σοι δοῦναι, οὐτ’ ἐμόν ἐστιν οὐτ’ ἄλλου τῶν κατοικοῦντων ἐν ταύτῃ· κοινῇ γὰρ γνώμῃ πάντες αὐτοπροαιρέτως ἀποθανοῦμεν καὶ οὐ φεισόμεθα τῆς ζωῆς ἡμῶν». Τότε λοιπόν, εξεφώνησε στους «ἀπογόνους Ἑλλήνων καὶ Ῥωμαίων» έναν τελευταίο λόγο, τους ζήτησε να αγωνισθούν μέχρι θανάτου για την πίστη, την πατρίδα, τον βασιλέα, την οικογένεια και τους φίλους των. Όπως δήλωσε, ακόμη κι αν ο Θεός επιτρέψει στους βαρβάρους να νικήσουν, εξαιτίας των πολλών αμαρτιών του γένους, ποιο το όφελος για κάποιον να κερδίσει τον κόσμον όλον εάν έχει την ψυχή του χαμένη; Το μόνο σίγουρο είναι ότι η ψυχή του Κωνσταντίνου και των τελευταίων συναγωνιστών του δεν χάθηκε. Εξακολουθεί να φωταγωγεί αγέρωχα την ιστορία, την τιμή και το πεπρωμένο του γένους μας. Ακολουθεί μία άξια συνέχεια του παιάνος των Σαλαμινομάχων, ο λόγος του όπως τον διασώζει ο φίλος και συμπολεμιστής του Γεώργιος Σφραντζής (βλ. Γεωργίου Σφραντζῆ Χρονικὸν τῆς Ἀλώσεως Lib III. Cap VI, Imprensis Ed. Weberi, Βόννη 1838, σελ.271-280).

Γιατί το αίτημα για καθολική υποχρεωτικότητα εμβολιασμού μπορεί να είναι επιστημονικά ανυπόστατο

Σ.τ.Δ.: Σε επιστημονικά θέματα που αφορούν την υγεία και την ελευθερία εκατομμυρίων ανθρώπων, οφείλουμε να είμαστε προσεκτικοί, ανοιχτόμυαλοι και δεκτικοί στον ελεύθερο και εμπεριστατωμένο διάλογο, παρ' όλες τις περί του εναντίου πιέσεις εξ οιουδήποτε κατεστημένου συστήματος. Ο χρόνος πάντοτε φανερώνει την όντως Αλήθεια. Ας μην λησμονούμε, άλλως τε, πως ακόμη και οι διώκτες του Γαλιλαίου απλώς υπερασπίζονταν την επίσημη "επιστημονική γνώση" που τους συνέφερε. Γι' αυτόν τον λόγο, λοιπόν, δημοσιεύουμε με χαρά το παρόν άρθρο, ευελπιστώντες να προβληματίσει υγιώς και να προαγάγει ειλικρινή επιστημονικό διάλογο και αναζήτηση. 

    Η συζήτηση για την προοπτική επιβολής υποχρεωτικού εμβολιασμού από το κράτος σε ορισμένες ή ευρύτερες πληθυσμιακές ομάδες έχει φουντώσει. Οι περισσότεροι εστιάζουν στην νομική και αντισυνταγματική διάσταση του ζητήματος, αν και δυστυχώς δεν υφίσταται συνταγματικό δικαστήριο για να την διευκρινίσει. Ωστόσο, ούτε ένας υγειονομικός εκπρόσωπος τύπου δεν έχει εξηγήσει με σαφήνεια γιατί και πώς, αφενός ο υποχρεωτικός εμβολιασμός είναι αναγκαίος στους πάντες και αφετέρου η αποφυγή του συνιστά "κοινωνικό έγκλημα". Πιστεύουμε ότι αν κάποιος εξ αυτών μπορούσε, θα επαναλάμβανε την επιστημονική εξήγηση μετ' επιτάσεως. Όμως μάλλον αδυνατεί. Γιατί κανείς δεν έχει αμφισβητήσει το γεγονός ότι ένας εμβολιασμένος κατά του κορονοϊού, που δεν τηρεί μέτρα προστασίας και δεν έχει κάνει τεστ, είναι δυνητικά επικινδυνότερος για την δημόσια υγεία από κάποιον ανεμβολίαστο που βάσει αρνητικού αποτελέσματος διαγνωστικού τεστ δεν είναι φορέας του ιού. Το εμβόλιο φαίνεται να προστατεύει σε υψηλά ποσοστά (και όχι πάντα) τον εμβολιασμένο, αλλά όχι απαραίτητα και όλους τους γύρω του, μολονότι πράγματι μειώνεται σημαντικά το ιικό φορτίο του εάν είναι ασυμπτωματικός φορέας. Γιατί συμβαίνει αυτό; Για τον ίδιο λόγο για τον οποίο και ένας οποιοσδήποτε ασυμπτωματικός φορέας του ιού μπορεί (ενίοτε) να τον μεταδίδει, χωρίς να νοσεί ο ίδιος. Την απάντηση μας την προσφέρει μία βασική αρχή της ανοσολογίας, που θεωρείται δεδομένη για τους ιατρούς από το 2ο έτος της πανεπιστημιακής τους φοίτησης και έπειτα. 

     Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν διάφορα είδη αντισωμάτων. Τα mRNA εμβόλια επάγουν κυρίως την παραγωγή αντισωμάτων της κατηγορίας IgG, δηλαδή αυτών που κυκλοφορούν ελεύθερα στο αίμα και είναι υπεύθυνα για την συστηματική ανοσία [1]. Όμως ο ιός μεταδίδεται αερογενώς και όχι αιματογενώς. Συνεπώς, η πρώτη εστία υποδοχής του είναι το επιθήλιο του ανώτερου αναπνευστικού επιθηλίου, π.χ. ο ρινοφάρυγγας. Στην ρινοφαρυγγική κοιλότητα, από τα επιθηλιακά κύτταρα εκκρίνονται αντισώματα της τάξεως IgA και όχι IgG [2]. Απ' όσο γνωρίζουμε, προς το παρόν το εμβόλιο  γίνεται ενδομυϊκά και δεν υπάρχει καμία πειστική ένδειξη περί παραγωγής επαρκών IgA στο ανώτερο αναπνευστικό επιθήλιο. Μία μελέτη δημοσιευθείσα στα τέλη του περασμένου Μαρτίου έχει δείξει ότι και στον αιματικό ορρό των εμβολιασμένων, μετά την και την 2η δόση εμβολίου, ο τίτλος των IgA μειώνεται δραστικά και ταχύτερα σε σχέση με τον τίτλο IgG [3]. 

Η ηρωική αντίληψη της ζωής κατά τον Ιωάννη Συκουτρή

Του Ιωάννη Συκουτρή, απόσπασμα από την εκδοθείσα εν έτει 1937 έντυπη σύνοψη των διαλέξεων που είχε δώσει στην Σχολή Κοινωνικής Πρόνοιας. 

   Ἡ ἡρωικὴ ἀντίληψις τῆς Ζωῆς ἀναχωρεῖ ἀπὸ τὴν ἀρχή, ὅτ’ ἡ Ζωὴ εἶν’ ἕνας διαρκὴς ἀγών, μία ἀδιάκοπος, χωρὶς τέρμα καὶ χωρὶς σταμάτημα μάχη ἐναντίον τῆς φύσεως, ἐναντίον ἀνθρώπων, ἐναντίον τοῦ ἑαυτοῦ μας. Ἑπομένως καὶ ὁ ἄνθρωπος, κάθε γενεᾶς ὁ ἄνθρωπος, ἀποτελεῖ μίαν συνεχῆ μετάβασιν πρὸς κάτι ἄλλο, πρὸς κάτι ἀνώτερον. Ὄχι πρὸς ἕνα διαφορετικὸν εἶδος ὀργανικοῦ ὄντος (τὸν ὑπεράνθρωπον π.χ. τοῦ Nietzsche), ἀλλὰ πρὸς τὸ νὰ γίνῃ φορεὺς μιᾶς ἀνωτέρας, δηλαδὴ ἐντονωτέρας καὶ πλουσιωτέρας μορφῆς Ζωῆς. Ἔτσι κάθε ἄνθρωπος ἀξιόλογος εἶν’ ἕνας πρόδρομος, ποὺ ἀντλεῖ τὸ νόημα τῆς ὑπάρξεώς του ὄχι ἀπὸ τὸ παρελθὸν οὔτ’ ἀπὸ τὸ παρὸν, ἀλλ’ ἀπὸ τὸ μέλλον καὶ μόνον. Τὸ παρελθὸν ὡς παρελθὸν τὸ ἀγνοεῖ, πρὸς τὸ παρὸν εὑρίσκεται εἰς πόλεμον συνεχῆ. Ὄχι μόνον πρὸς ἐκεῖνο τὸ παρὸν, τὸ ὁποῖον δὲν εἶν’ εἰς τὴν οὐσίαν του παρὰ ἐπιβίωσις τοῦ παρελθόντος, ἤ μᾶλλον διατήρησις τοῦ σώματος αὐτοῦ ὀφειλομέν’ εἰς τὴν δειλίαν ἤ τὴν νωθρότητα τῶν συγχρόνων ἀνθρώπων· ὁ ἡρωικὸς ἄνθρωπος μάχεται καὶ πρὸς τὸ γνήσιον παρὸν, τὸ παρὸν ποὺ ζῇ γύρω του καὶ ζῇ μέσα του.

Πρόοδος στον νερόμυλο του θανάτου, του Οσίου Ιουστίνου Πόποβιτς

Μικρὸ ἀπόσπασμα ἀπὸ τὸ ἄρθρο "Πρόοδος στὸν νερόμυλο τοῦ θανάτου" τοῦ Ὁσίου Ἰουστίνου Πόποβιτς, ποὺ ἔχει ἀναδημοσιευθεῖ στὸ τεῦχος Ζ τοῦ περιοδικοῦ "Ἔνζυμο" (2020).

Η ελληνική ταυτότητα μέσα από τον λόγο του Ιωάννη Βατάτζη

Γράφει ο Ιωάννης Σαρρής

Χρυσούν υπέρπυρον (νόμισμα) του Ιωάννη Βατάτζη (13ος αιών).

    Η έννοια της εθνικής ταυτότητος απετέλεσε μάλλον ένα δυναμικό φαινόμενο μέσα στην υπερχιλιετή ιστορία του Βυζαντίου. Γι' αυτόν ακριβώς τον λόγο, τυγχάνει συχνά παρανοήσεων και ιδεολογικής αποχρώσεως στρεβλώσεων. Εν τούτοις, η κριτική εξέταση του τρόπου δια του οποίου εξελίχθηκε σε αυτό το διάστημα η περί έθνους αντίληψη οδηγεί σε πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα ιστορικής, εθνολογικής και κοινωνιολογικής φύσεως. Το ζήτημα χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. 

    Το Βυζάντιο κληρονόμησε τον παγκοσμιοποιημένο κόσμο της ύστερης ρωμαϊκής περιόδου, όπου ετερόκλητα έθνη έπρεπε να υποτάσσονται σε μία υπέρτατη αρχή. Ειδικότερα στους πρώτους αιώνες, το βασικότερο κριτήριο για να γίνει κάποιος θεσμικώς και κοινωνικώς αποδεκτός, απολαμβάνοντας πλήρη πολιτικά δικαιώματα, ήταν η χριστιανική πίστη. Ο Λέων ΣΤ΄ απεκάλεσε τους Ρωμαίους «Έθνος Χριστιανών» [1]. Κατά την περίοδο της αραβικής παντοδυναμίας πολλοί εκτός συνόρων Χριστιανοί θεωρούσαν εαυτούς υπηκόους του Αυτοκράτορος, ενώ η αυτοκρατορική αρχή σε κάθε ευκαιρία αντιμετώπιζε την υπεράσπιση των όπου γης ομοθρήσκων ως φυσικό της καθήκον. Εξάλλου, ο Ηράκλειος πραγμάτωσε την πρώτη καταγεγραμμένη σταυροφορία, μισή χιλιετία πριν την σύνοδο της Κλερμόν και το περίφημο Deus vult. Επί Ηρακλείου (7ος αιών), ολοκληρώνεται και ο γλωσσολογικός εξελληνισμός των επισήμων εγγράφων της ανατολικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, μία διαδικασία που είχε ήδη ξεκινήσει από την εποχή του Ιουστινιανού, καθώς ο λαός δεν κατανοούσε τα λατινικά της παλατινής γραφειοκρατίας. Οι δυτικές πηγές, από κλασικών χρόνων έως και σήμερον, ουδέποτε έπαυσαν να αποκαλούν τον λαό του γεωγραφικού πυρήνος της βυζαντινής κοινοπολιτείας "Γραικούς" (Graeci), χαρακτηρισμό τον οποίο χρησιμοποίησαν ως αυτοπροσδιορισμό και ορισμένοι βυζαντινοί λόγιοι. 

   Μετά την απώλεια των εδαφών της Μέσης Ανατολής και των ιδιότροπων  λαών της (εν μέρει εξαιτίας των θεολογικών ερίδων), η Αυτοκρατορία κατέστη ομοιογενέστερη εθνολογικά και το ελληνικό στοιχείο επεβλήθη κατά κράτος (όπως διαπιστώνεται και στην έκβαση της Εικονομαχίας τον 9ο αιώνα). Μέχρι τότε ο όρος «Έλλην» σήμαινε τον ειδωλολάτρη, αλλά πλέον άρχισε να αποκτά πολιτισμική χροιά, την οποία διά της κλασικής παιδείας ενστερνίστηκαν υπερηφάνως οι βυζαντινοί λόγιοι. Ύστερα από την άλωση του 1204, συνειδητοποιήθηκαν και οι διαφορές με την φραγκική Δύση. Η πολιτισμική κοινοτική συνείδηση ενσωμάτωσε και φυλετικό χαρακτήρα, σφυρηλατήθηκε ένας εθνικισμός και μορφοποιήθηκε η ταυτότητα του Νεοέλληνος. Δυνάμεθα να παρατηρήσουμε ότι στην εννοιολογική εξέλιξη του όρου «Έλλην» ακολουθήθηκε αντίστροφη πορεία σε σχέση με την αρχαιότητα (που έως την κλασική Ελλάδα είχε φυλετικό χαρακτήρα, στην ελληνιστική εποχή πολιτισμικό και στην ρωμαϊκή θρησκευτικό). Τοιαύτη συναρπαστική εθνολογική παλιννόστησις καταμαρτυρεί την αδιάλειπτο συνέχεια του Ελληνικού Έθνους σε βάθος χιλιετιών.

Μία ματιά στην πολιτική φιλοσοφία του Γ.Κοντογιώργη

   Ο Γιώργος Κοντογιώργης αποτελεί μία εκλεκτή προσωπικότητα των ελληνικών γραμμάτων και, κατά τον γράφοντα, έναν από τους κορυφαίους πολιτικούς στοχαστές της Ελλάδος. Έχει χρηματίσει καθηγητής πολιτικών επιστημών σε διάφορα διεθνούς φήμης ακαδημαϊκά ιδρύματα και πρύτανις του Παντείου πανεπιστημίου. Θα μπορούσε να υποτεθεί εύλογα ότι ένα τόσο πλούσιο βιογραφικό συνεπάγεται συμμόρφωση ως προς τις επιταγές της πολιτικής ορθότητας, ίσως και έναν υφέρποντα εθνομηδενισμό. Η έμπρακτη διάψευση αυτής της υπόθεσης αποκαλύπτει την αξία του. Μέσα στην δίνη μιας ολοένα και πιο ολοκληρωτικής παγκοσμιοποίησης, ο στοχασμός κ.Κοντογιώργη φωταγωγεί δίχως εκπτώσεις την έννοια του ελληνικού έθνους και την αρχέγονη κοινοτική του παράδοση. Μεταξύ των δεκάδων ελληνόγλωσσων και μη βιβλίων του, ο γράφων θεωρεί ως magnum opus, δηλωτικότερο της πολιτικής κοσμοθεώρησής του,  το πολύτομο έργο με τίτλο "Το Ελληνικό Κοσμοσύστημα" από τις εκδόσεις Ι.Σιδέρη.

   Σύμφωνα με την "Κοσμοσυστημική Γνωσιολογία" του κ.Κοντογιώργη, η ιστορική συνέχεια του ελληνισμού διαφαίνεται και στην εξελικτικά ανελιγμένη αντίληψή του περί ελευθερίας και συμμετοχής στα κοινά. Από τον 8ο αιώνα π.Χ., οι κλειστές ομηρικές κοινωνίες που στηρίζονταν στην αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή άρχισαν να αποκτούν έναν ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, εμφανή και στις κατοπινές διερωτήσεις της προσωκρατικής φιλοσοφίας. Με την ανάπτυξη του ελεύθερου εμπορίου και της νομισματικής οικονομίας, κατοχυρώνεται η ατομική ελευθερία, η οποία επρόκειτο να αναβαθμιστεί σε κοινωνική και εν τέλει σε πολιτική (καθολική) ελευθερία έως την περίοδο της βυζαντινής Κοσμόπολης. Η ελευθερία είναι μία και ορίζεται ως αυτονομία, ως η δυνατότητα του ανθρώπου να αυτοκαθορίζεται. Συνεπώς, η προοδευτική διεύρυνση της ελευθερίας δεν αναιρεί τα προηγούμενα στάδιά της· τα συμπληρώνει. Σύμβολο αυτής της προόδου συνιστά η πόλις-κοινόν, όχι υπό την έννοια του νεωτερικού βιομηχανικού άστεως, αλλά ως μία κοινότητα συμμετόχων και συνδιαμορφωτών του πολιτικού γίγνεσθαι. Η ελευθερία του ατόμου διευρύνεται, πλησιάζοντας την πολιτική της διάσταση, όταν χειραφετείται από τα "πρέπει" της οικονομίας. Στην κρατοκεντρική φάση του ελληνικού κοσμοσυστήματος, δηλαδή στην κλασική εποχή, ο άνθρωπος παύει να εξαρτά την επιβίωση και την κοινωνική του υπόσταση από την εργασία, δυνάμενος  να ενασχοληθεί με τα κοινά (βλ. θεσμό της σχόλης). Κατά την ελληνιστική και κυρίως την βυζαντινή περίοδο, ο ανθρωποκεντρικός εκδημοκρατισμός μεταστεγαζόμενος και στην οικονομία γέννησε την (συν)εταιρική εργασία, στης οποίας τα πλαίσια καθέκαστος εταίρος μιας συντεχνίας συμμετέχει στα κέρδη ή τις ζημίες της, χωρίς να υφίσταται η κυριαρχία επί του συστήματος παραγωγής ενός ιδιοκτήτη-κεφαλαιοκράτη (είτε αυτός είναι ιδιώτης είτε η κεντρική κυβέρνηση). Ακόμη και αν τα μέσα παραγωγής υπάγονται σε έναν ιδιοκτήτη, αυτός συνάπτει εταιρική σύμβαση με τον φορέα της εργασίας, η οποία αποτιμάται ως κεφάλαιο. Απότοκο αυτής της εξέλιξης υπήρξε και η κατάργηση της δουλείας/ώνιας εργασίας στο Βυζάντιο.  

Είχε η Εθνεγερσία ιδεολογικό πρόσημο; Μέρος B΄

Γράφει ο Γιάννης Σαρρής

Μπορείτε να διαβάσετε το Μέρος Α΄ εδώ

{...} Οι φιλελεύθεροι αρύονται τους ισχυρισμούς των από μία ομάδα συγχρόνων της Επαναστάσεως δυτικοτραφών διανοητών, συνδεδεμένων με το ιδεολογικό ρεύμα που οι φιλόλογοι αποκαλούν "νεοελληνικό διαφωτισμό". Χαρακτηριστικοί εκπρόσωποι αυτού του ρεύματος ήσαν ο Αδαμάντιος Κοραής (ίσως ο επιφανέστερος), ο αφορισμένος από την Εκκλησία Χριστόδουλος Παμπλέκης, ο Ιώσηπος Μοισιόδακας, ο Βενιαμίν Λέσβιος κ.α. Το κύριο μέλημά των ενέκειτο στην εισαγωγή νεωτερικών ιδεών του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επαναστάσεως στον ελλαδικό χώρο. Αρκετοί εξ αυτών διήγαν το μεγαλύτερο μέρος της ζωής των στην δυτική Ευρώπη ("Εσπερία"), όπου επηρεάσθηκαν από τις μόδες της εποχής, έχοντας αποξενωθεί από την νοοτροπία των ελληνικών κοινοτήτων και την βυζαντινή ανθρωπολογική παράδοση, την οποίαν οι Γάλλοι "διαφωτιστές" θεωρούσαν λόγω προκαταλήψεως σκοταδιστική. Ο Κοραής, ειδικότερα, διετύπωσε την θεωρία της "μετακενώσεως", σύμφωνα με την οποίαν οι αρχαίοι Έλληνες είχαν μεταλαμπαδεύσει τα "φώτα του πολιτισμού" τους στην Δύση, χάνοντάς τα οι ίδιοι. Τώρα έπρεπε να τα παραλάβουν πίσω με τόκους, ωσάν αντιδάνειο! Τουτέστιν, πίστευε ότι ο Ηράκλειος, ο Βασίλειος Β΄ και ο Κολοκοτρώνης ήσαν απολίτιστοι. Όμως η αρχαιολατρία του μηρυκάζοντος Κοραή ήταν ψευδεπίγραφη, διότι έβλεπε την αρχαιότητα μέσα από τα μάτια των Γάλλων, οι οποίοι απλώς αναζητούσαν μια ιστορική ρίζα για να εναποθέσουν τα καινοφανή τους νεωτερικά ιδεολογήματα. Ο φιλόσοφος Spengler αργότερα θα ονομάτιζε "ψευδομόρφωση" τέτοιες απόπειρες των δυτικών νεωτεριστών να ανεύρουν αρχαιοφανείς μανδύες για την επένδυση των βαθιά ριζοσπαστικών και αντιπαραδοσιακών τους θέσεων.  

Το πόσο νόθος ήταν ο πατριωτισμός του Κοραή διαφαίνεται στον πόθο του περί συζεύξεως των Ελλήνων με τους Γάλλους (μήπως και "ανεβαθμίζοντο" πολιτιστικά). Ο ίδιος έγραψε στο "Άσμα Πολεμιστήριον":

"Ὅταν ἔχωμεν τοὺς Γάλλους, τὶς ἡ χρεία ἀπὸ ἄλλους; Γάλλοι καὶ Γραικοὶ δεμένοι, μὲ φιλίαν ἑνωμένοι, δὲν εἶναι Γραικοὶ ἢ Γάλλοι, ἀλλ' ἕν ἔθνος Γραικογάλλοι. Kράζοντες, «Ἀφανισθήτω, κ' ἐκ τῆς γῆς ἐξαλειφθήτω ἡ κατάρατος δουλεία! ZHTΩ H EΛEYΘEPIA!»"[6]. 

Είχε η Εθνεγερσία ιδεολογικό πρόσημο; Μέρος Α΄

Γράφει ο Γιάννης Σαρρής* 

H "Ελλάς ευγνωμονούσα", ελαιογραφία του Θεοδώρου Βρυζάκη (1858). Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθηνών.

   Εφέτος συμπληρώνονται 2 αιώνες από το ξέσπασμα της μεγάλης Επαναστάσεως που λύτρωσε μέρος του ελληνισμού από τον βαρβαρικό ζυγό. Ένα γεγονός τόσο μεγάλης ιστορικής εμβελείας, εφόσον δεν αναλύεται σύμφωνα με τα δεδομένα της εποχής του, εύκολα υφίσταται παρερμηνείες. Όταν στην απόπειρα αναλύσεώς του υπεισέρχεται και το πολιτικό/κομματικό συμφέρον, ή έστω η ναρκισσιστική φιλοδοξία περί εγκιβωτισμού της πραγματικότητος σε μια υποκειμενική ιδεοληψία, τότε εργαλειοποιούνται και χαλκεύονται συγκεκριμένα τμήματα της ιστορικής αλήθειας, αποσπώμενα από το σύνολό των και η ανάλυση υποβιβάζεται σε απόπειρα ανεντίμου προπαγάνδας, καταδικασμένης να αποδομηθεί εν καιρώ. Τέτοιες προπαγάνδες καθίστανται πασιφανείς όποτε καταπιάνονται με την ερμηνεία της Επαναστάσεως του 1821. Ειδικότερα, οι ακαδημαϊκώς και πολιτικώς καθεστηκυίες ιδεοληψίες του τελευταίου αιώνος, ήτοι ο μαρξισμός και ο φιλελευθερισμός, έχουν πρωταγωνιστήσει στην ιδιοτελή αφήγηση της Επαναστάσεως, η οποία λαμβάνει συχνά διάσταση παραχαράξεως της ιστορίας. 

Οι ρίζες της ελληνικής φουστανέλας

 Γράφει ο Αθανάσιος Κουκόπουλος, 
π.φ. Τμήματος Ιστορίας-Αρχαιολογίας ΑΠΘ

Αφιερώνεται σε όλους εκείνους που έχυσαν δάκρυα, ιδρώτα και αίμα, για να είμαστε εμείς 200 χρόνια μετά ελεύθεροι.

Διακόσια χρόνια εθνικής παλιγγενεσίας· διακόσια χρόνια ελεύθερης Ελλάδας. Κι όμως γνωρίζουμε εις βάθος την ταυτότητά μας με ό,τι αυτό συνεπάγεται; Έχουμε υπόψη μας την ιστορία ενός ενδύματος-συμβόλου του ελληνισμού και της επανάστασης; Στα πλαίσια λοιπόν της εθνικής αυτογνωσίας αποφάσισα να δημοσιεύσω αυτό το άρθρο σχετικά με την εξελικτική πορεία της φουστανέλας διαχρονικά και διαπολιτισμικά.

Και αυτό το σύμβολο, το οποίο στη συνείδησή μας έχει κατεξοχήν συνδεθεί με τη νεότερη ελληνική παράδοση και τον απελευθερωτικό αγώνα, στην πραγματικότητα φαίνεται ότι έχει τις ρίζες του στον ρωμαϊκό πολιτισμό. Όλα θεωρείται ότι ξεκινούν από το επίσημο ένδυμα του Ρωμαίου πολίτη, την τήβεννο (toga στα λατινικά, βλ. εικ. 1 και 2). 

Το «φιλοσοφεῖν ἐπί τῆς ζωῆς» του Ιωάννη Συκουτρή

Γράφει ο Γιάννης Σαρρής 

    Ο Ιωάννης Συκουτρής (1901-1937) ήταν ένας εκ των κορυφαίων φιλολόγων του περασμένου αιώνος, ένας ρομαντικός ιδεαλιστής και θιασώτης του κλασικού ελληνισμού που στο σύντομο πέρασμά του από την ζωή, με τον στοχασμό του, διεκόσμησε τα ελληνικά γράμματα όσο λίγοι. Ο Πλάτων, κυρίως ο Πλάτων, ο Αυγουστίνος, ο Σοπενχάουρ και ο Νίτσε είχαν αναπαυθεί ωσεί σπόροι ιδεών στο υπέδαφος αυτού του στοχασμού. Διόλου τυχαίως, ο Paul Maas τον χαρακτήρισε ως τον οξυνούστερο Έλληνα κριτικό του πεζού λόγου μετά τον Κοραή.

  Οι αμφιλεγόμενες θέσεις του περί αρχαιοελληνικής ομοφυλοφιλίας και η ριζοσπαστική εθνικιστική ιδεολογία του προκάλεσαν διχασμό και έχθρες. Δεν τον ενδιέφερε ιδιαίτερα. Όπως ο ίδιος υπεστήριζε, ο ηρωικός άνθρωπος πάντοτε κεντρίζει το μίσος των πολλών, διότι είναι το μέλλον, το μέλλον είναι σκοτεινό και οι πολλοί δεν αντέχουν τα σκοτάδια. Επιπλέον, πίστευε ότι η ζωή των ηρωικών ανθρώπων είναι μικρή, τουλάχιστον σε σχέση με τα όσα έχει να προσφέρει η ζωτική πλησμονή τους. Και σ’ αυτό επαληθεύτηκε. Μυστήριο κάλυψε τον πρόωρο θάνατό του. Αρχικώς ειπώθηκε ότι κατέληξε εκ συγκοπής, αργότερα ότι αυτοκτόνησε με δηλητήριο. Κάποιες παραγκωνισμένες φωνές ισχυρίστηκαν ότι τον «αυτοκτόνησαν» ακαδημαϊκά και ιδίως πολιτικά συμφέροντα. Αρκετά μπορούν να ειπωθούν για το πολιτικό παρασκήνιο, αλλά όχι εδώ. Εδώ οφείλουμε να παρουσιάσουμε ανόθευτες τις απόψεις του περί του φαινομένου της ζωής, όπως ο ίδιος τις εξέθεσε με αξεπέραστη ποιητική ορμή, σε διαλέξεις του στην Σχολή Κοινωνικής Πρόνοιας (πρωτοεκδόθηκαν σε έντυπη σύνοψη το 1937).

Βιβλιοπαρουσίαση: "Η εθνική συνείδηση ως έννοια και ως αντίληψη στον αρχαίο ελληνικό κόσμο" του Γεωργίου Σύρου

   Προτού αναφερθούμε στα περιεχόμενα αυτού του εξαιρετικά ενδιαφέροντος βιβλίου, ας διατυπώσουμε ένα γενναίο πλην αδιάψευστο αξίωμα. Η Αλήθεια, ιδίως η απτόμενη ανθρωπιστικών πεδίων, πρέπει να αναζητείται έξωθεν του ελληνικού πανεπιστημίου. Κάθε έδρα αυτού αποτελεί τσιφλίκι ενός καθηγητού αναδειχθέντος υπό συστήματος ευνοιοκρατίας και συνδιαλλαγών και κυριολεκτικώς ανεξελέγκτου. Ουδόλως τυχαίως, αυτό το πανεπιστήμιο κατέστη σφηκοφωλεά της μηδενιστικής μετανεωτερικής Αριστεράς, προωθεί επιγόνους του Φαλμεράϋερ και κρατεί μακριά του ανθρώπους σαν τον Κ.Παπαρρηγόπουλο, τον Π.Κονδύλη και τον Δ.Νανόπουλο. Βεβαίως, η όποια ανεπάρκεια των φερομένων ως ακαδημαϊκών δεν δύναται να νοθεύσει τις θεωρητικές αρχές και επιταγές της ακαδημαϊκής ερεύνης. Και θαρρώ πως το παρόν πόνημα, με 1150 βιβλιογραφικές παραπομπές και υποδειγματική χρήση της ελληνικής γλώσσης, είναι καθ' όλα αξιόπιστο ακαδημαϊκά. H "εθνική συνείδηση ως έννοια και ως αντίληψη στον αρχαίο ελληνικό κόσμο" του νομικού και ιστορικού ερευνητή Γεωργίου Σύρου (Εκδόσεις Έκτωρ, 2020) ερείδεται σε μία εντυπωσιακή αποδελτίωση εκατοντάδων πρωτογενών πηγών της αρχαιοελληνικής και όχι μόνο γραμματείας. Επιπλέον, παρατίθενται ισάριθμα αποσπάσματα κειμένων, προκειμένου να είναι εφικτή η σύγκρισή τους με το πρωτότυπο. Πρόκειται για ένα έργο ζωής, που έλειπε από την ελληνική βιβλιογραφία και είχαμε ανάγκη. 

   Ο σκοπός του βιβλίου διατρανώνεται στον τίτλο του: είναι η απόδειξη του γεγονότος ότι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν πλήρη συνείδηση των ιδιαιτεροτήτων που διέκριναν τις κοινότητές τους από τους "βαρβάρους", ότι ανεξαρτήτως της πολιτικής οργανώσεως των πόλεων-κρατών υφίστατο ένα ενιαίο έθνος Ελλήνων. Από την ομηρική εκστρατεία των Αχαιών και τους πανελληνίους Ολυμπιακούς αγώνες έως τους Περσικούς πολέμους και το όραμα του Ισοκράτους περί ενοποιήσεως των Ελλήνων που εξεπλήρωσαν οι Μακεδόνες, καταδεικνύεται εύκολα και αναντίρρητα η πολιτισμική και κατ' επέκταση εθνική ενότητα των απανταχού Ελλήνων. Αυτή η πραγματικότητα έρχεται σε ρήξη με την θεωρία της Νεωτερικότητος, δηλαδή του φιλοσοφικού ρεύματος που ποδηγέτησε την δυτική σκέψη μετά τον Διαφωτισμό, σύμφωνα με την οποία η εθνική συνείδηση έπεται της οικονομικής και πολιτικής οργανώσεως ως παράγωγό της. Ωστόσο, το έθνος -δηλαδή η κοινότητα που σχηματίζει το κράτος- προϋπάρχει του κράτους. Οι αρχαίοι μας πρόγονοι, παρά την πολιτική διάσπασή των, φαίνεται ότι είχαν ολιστικότερη αντίληψη της έννοιας του έθνους. Κατά τον Ηρόδοτο, το Ἔθνος πηγάζει από μία κοινότητα, της οποίας τα μέλη έχουν κοινή καταγωγή (ὅμαιμον), κοινή παράδοση, κοινή θρησκεία και κοινή γλώσσα. Ο κ.Σύρος δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο ὅμαιμον, διότι αποτελεί την εννοιολογική συνιστώσα του έθνους που έχει βληθεί πλείστα από τις νεωτερικές ιδεοληψίες. Από τα ομηρικά γένη έως την κλασική Αθήνα, όπου πολίτης εθεωρείτο όστις είχε και πατέρα και μητέρα αθηναϊκής καταγωγής, καταδεικνύεται εξίσου εύκολα και αναντίρρητα η αξία αυτής της συνιστώσας στην συνείδηση των Ελλήνων. Κατ' αυτόν τον τρόπο, καταρρίπτεται και η σύγχρονη θεωρία της Μετανεωτερικότητος που υποστηρίζει με βλακώδες θράσος ότι τα έθνη και οι φυλές συνιστούν κοινωνικά κατασκευάσματα της ρομαντικής περιόδου. 

Ο Περικλής Γιαννόπουλος περί ξενομανίας

Ακολουθεί ένα πάντα επίκαιρο άρθρο του χειμαρρώδους ελληνολάτρη λογοτέχνη, δοκιμιογράφου και μεταφραστή Περικλή Γιαννόπουλου αναφορικά με μία γνώριμη σε μας "κατάρα" των νεοελλήνων. («Ἡ ξενομανία», Ὁ Νουμᾶς, ἀρ. 5, 16-1-1903)

Ἡ ξενομανία

    Εἶνε ἀδύνατον νὰ ἀρχίσῃ δημιουργία Ἑλληνικῆς ζωῆς ἐνόσῳ ὅλα τὰ πράγματα τῆς ζωῆς ἀπὸ τὸ πρῶτον κουρέλι τοῦ λίκνου -καὶ ὅλων τῶν ἰδεῶν- μέχρι τοῦ τελευταίου κουρελίου τοῦ τάφου, εἶναι ξένα.

    Τὸ κτύπημα τῆς ξενομανίας εἶνε τὸ πρῶτον κίνημα, ὁ πρῶτος ἀγὼν τῶν ποθούντων νὰ ἀγωνισθοῦν διὰ μίαν ἀρχὴν Ἑλλάδος.

    Ἡ ξενομανία εἶνε χωριατιά. Εἶνε προστυχιά. Εἶνε κουταμάρα. Εἶνε ἀφιλοτιμία. Εἶνε ἀφιλοπατρία. Καὶ εἶνε ξυππασιά. Καὶ εἶνε ἀμάθεια.

Η παγκοσμιοποίηση ως εσχατολογικό όραμα

Ένας από τους πολύ μυστηριώδεις και συμβολικούς πίνακες που φιλοξενεί το μυστηριώδες αεροδρόμιο του Denver στις ΗΠΑ. Όλοι τους αναβλύζουν έναν αλλόκοτο εσχατολογικό χαρακτήρα, ίσως  προσδοκίες (ή ανησυχίες) για το μέλλον. Δεν έχουμε αμφιβολία ότι ο δημιουργός τους Leo Tanguma (ή όποιος του έδωσε τις παραγγελίες) συμμερίζεται το χιλιαστικό όραμα μιας νέας, παγκοσμιοποιημένης εποχής.

    Οι τυποποιημένες ιστορικές και πολιτικές αναλύσεις των ακαδημαϊκών δεν έχουν ακόμη απαγκιστρωθεί από τις μηχανικιστικές αγκυλώσεις της νεωτερικότητος. Πίσω από κάθε ιστορικό γεγονός αναζητείται απεγνωσμένα κάποια ορθολογική αιτία, κατά κανόνα οικονομιστική. Εν τούτοις, καθ' όλην την διάρκεια της νεωτερικότητος, δεν εξέλιπαν οι διανοητές που διέβλεπαν θρησκευτικά ή ψυχογενή κίνητρα στην βούληση προσώπων καθορισάντων τον ρου της ιστορίας. Στον δυτικό κόσμο, ήδη από τον 19ο αιώνα, ο ιουδαϊκής καταγωγής Friedrich J. Stahl και η Δεξιά αντιδιαφωτιστική αντίδραση των de Maistre και Donoso Cortes είχαν θέσει τα θεμέλια μίας "πολιτικής θεολογίας". Στον 20ο αιώνα, την σκυτάλη τους παρέλαβε ο Carl Schmitt, ενώ παράλληλα o Max Weber στοιχειοθετούσε την προτεσταντική καταβολή του καπιταλιστικού πνεύματος. Στην παρούσα μελέτη δεν προτιθέμεθα να καταδείξουμε την ανόητη μονομέρεια της αναγωγής κάθε κοινωνικού φαινομένου σε σχέσεις παραγωγής, αλλά το πώς μία μυστικιστική δοξασία έχει συνδιαμορφώσει το χιλιαστικό όραμα μερικών εκ των ισχυροτέρων ανθρώπων του πλανήτου. 

    Μία από τις πιο ενδιαφέρουσες θεωρήσεις πολιτικής θεολογίας του περασμένου αιώνος, περιέχεται στα συγγράμματα του Eric Voegelin [1]. Σύμφωνα με τον Voegelin, οι αρχαίες αντιλήψεις του Γνωστικισμού [2] έχουν επιβιώσει υπό εκκοσμικευμένη μορφή σε νεωτερικά ιδεολογήματα, όπως ο κομμουνισμός, ο ναζισμός και ο προοδευτικός (και παγκοσμιοποιητικός στις μέρες μας) φιλελευθερισμός. Περί της γνωστικής θρησκείας, η οποία αντιστρέφοντας την Παλαιά Διαθήκη  πίστευε εν ολίγοις ότι ο υλικός κόσμος μας δημιουργήθηκε από τον διάβολο, έχουμε ομιλήσει σε προγενέστερη δημοσίευση στην Φιλαλήθεια. Τι σχέση όμως θα μπορούσαν να έχουν οι προαναφερθείσες, φαινομενικά αλληλοαποκλειόμενες ιδεολογίες, τόσο μεταξύ τους όσο και με μια αρχαία αίρεση; Ο Voegelin επισημαίνει ότι όλες τους αντιλαμβάνονται τον κόσμο μας ως προβληματικό ή -στην καλλίτερη περίπτωση- ατελή. Πρέπει να τον αλλάξουν, οικοδομούντες μία καθολική ουτοπία, έναν παράδεισο επί γης. Σε αυτήν την αλλαγή, στην ανθρώπινη "πρόκληση του Εσχάτου" πρέπει να πρωτοστατήσει η ομάδα των ολίγων εκλεκτών φορέων της "Γνώσεως του καλού και του κακού", οι οποίοι μπορεί να αποκαλούνται κομισάριοι, υπεράνθρωποι ή φιλελεύθεροι ακτιβιστές. Και ένας άλλος σύγχρονός του Γερμανός φιλόσοφος, ο Hans Blumenberg, υπεστήριξε πως η Νεωτερικότητα συνέστησε ένα "δεύτερο κύμα Γνωστικισμού", διότι οι αντιλήψεις της περί εκπορεύσεως του κακού στον κόσμο (βλ. την έννοια της "θεοδικίας" στον Leibniz) εμπνέονται από τo γνωστικό σύστημα του Μαρκίωνος (2ος αιών μ.Χ.) [3].

    Ολίγες δεκαετίες πρωτύτερα, ο φιλόσοφος της ιστορίας Oswald Spengler είχε επίσης διαγνώσει στον σοσιαλισμό το απεγνωσμένο κυνήγι του "Εσχάτου", ενός παραδείσου επί γης που δεν θα γνώριζε χρονικούς ή γεωγραφικούς περιορισμούς. Εκείνος, ωστόσο, το απέδωσε στην ευρύτερη φιλοσοφία του δυτικού πολιτισμού, ο οποίος επιδιώκει εις άπασες τις εκφάνσεις του διαρκή κίνηση προς το άπειρο και την υπέρβαση των ορίων. Κατ' αυτόν τον τρόπο, δικαιολογείται η ομοειδής εσχατολογική μεγαλομανία που διαπνέει και τις υπόλοιπες δυτικές ιδεοληψίες (*ας θυμηθούμε εν προκειμένω τον Francis Fukuyama, ο οποίος την δεκαετία του 1990 ισχυρίσθηκε ότι η επικράτηση της φιλελεύθερης παγκοσμιοποιήσεως θα φέρει το "τέλος της ιστορίας") [4]. Βασικά, το κοινό αυτό γνώρισμα των νεωτερικών ιδεολογιών ερείδεται στην γραμμική αντίληψη της ιστορίας, δηλαδή στην πεποίθηση ότι η ανθρωπότητα εξελίσσεται συνεχώς προς το καλύτερο, πλησιάζοντας μία τέλεια κατάσταση. Για τον υλιστή Marx αυτή η πρόοδος βασιζόταν στον εκσυγχρονισμό των μέσων παραγωγής, ενώ, σύμφωνα με τον ιδεαλιστή πρόδρομό του Hegel, αυτή βασιζόταν στην διαρκή προσέγγιση της γνωσιακής αλήθειας, μέσα από την επανάληψη του διαλεκτικού σχήματος θέση-αντίθεση-σύνθεση. Η γραμμική αντίληψη φθάνει ακόμη πιο πίσω στην δυτική ιστορία, έως τον χιλιασμό του Joachim της Fiore (1135-1202), ο οποίος χώριζε την ιστορία του ανθρώπου σε τρεις εποχές και πίστευε ότι στην τελευταία, την "εποχή του Πνεύματος", η κοινωνία θα καταστεί ουτοπία αγάπης και ελευθερίας, με τις πρότερες ιεραρχικές δομές της (όπως η Εκκλησία) να εξαλείφονται ως αχρείαστες [5].  

Περί τῆς ελληνικῆς φιλοσοφίας ὡς παιδαγωγοῦ τῶν Ἑλλήνων πρός τόν Χριστιανισμόν

Σ.τ.Δ.: Ακολουθεί μία διαφωτιστική πραγματεία του Αγίου Νεκταρίου Αιγίνης (1846-1920) με θέμα την κοσμοϊστορική συμβολή της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας στην εξοικείωση των προγόνων μας με τον Χριστιανισμό και την κατά Θεία Οικονομία διάδοση του Χριστιανισμού διαμέσου του Ελληνισμού. Ο Άγιος Νεκτάριος, επικαλούμενος τον Κλήμη Αλεξανδρέα, εξηγεί γιατί το Ευαγγέλιο δεν γράφηκε τυχαία στην ελληνική γλώσσα και πώς αυτό πλήρωσε τις πνευματικές ανησυχίες των Ελλήνων. Μία ηχηρή απάντηση σε όσους προσπαθούν να υψώσουν τείχη μεταξύ Ελληνισμού και Ορθοδοξίας, με τσιτάτα και παρερμηνεία ιστορικών γεγονότων. 

Όταν οι "χαμένοι της παγκοσμιοποίησης" αντιδρούν

    Δύο ημέρες μετά την εξέγερση της 6ης Ιανουαρίου 2020 στο Καπιτώλιο, ο βουλευτής της ΝΔ Δημήτρης Καιρίδης, με καταφανή αλαζονεία και ομοφυλοφιλική αυταρέσκεια, περιέγραψε στην εκπομπή της μπολσεβίκας Στεφανίδου στον Alpha με τους πιο απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς τον οργισμένο λαό[1], τις δεκάδες εκατομμυρίων μικρομεσαίων Αμερικανών που εναπέθεσαν τις ελπίδες τους στο πατριωτικό πρόγραμμα του Τραμπ και ποδοπατήθηκαν από κάθε συστημικό θεσμό. Συγκεκριμένα, τους απεκάλεσε "ψεκασμένους συνωμοσιολόγους" και "χαμένους της παγκοσμιοποίησης", ενώ προσέθεσε ότι αυτή η αμόρφωτη πλέμπα υπάρχει και στην Ελλάδα και απειλεί παντού την φιλελεύθερη δημοκρατία τους. 

   Στο παρόν άρθρο δεν προτιθέμεθα να σχολιάσουμε το ήθος αυτού του θεσμικού ασπονδύλου της Νέας Δημ(ι)οκρατίας, που άλλωστε έχει προβεί σε διάφορες προκλητικές δηλώσεις στο παρελθόν (π.χ. ότι οι Έλληνες είναι παιδιά των Οθωμανών[2], ότι η αναγνώριση της ποντιακής γενοκτονίας ήταν προϊόν "γενοκτολαγνείας"[3] κ.α.). Η δήλωσή του είναι αντιπροσωπευτική ενός ευρύτερου κανόνα, μιας επιβεβλημένης καθεστωτικής ρητορικής, η οποία παρουσιάζεται ίδια και απαράλλακτη σε όλον τον δυτικό κόσμο. Σήμερον, η ευρηματικότητα εκλείπει ακόμη και από την προπαγάνδα. Οι δημοσιογράφοι στην Ελλάδα και όχι μόνον απλώς μεταφράζουν τα εγκάθετα δελτία τύπου του CNN και του Associated Press. Μάλιστα, όσο πιστότερες είναι οι μεταφράσεις ενός καναλιού που ευρίσκεται χαμηλά στην παγκόσμια πυραμίδα της ελεγχόμενης ενημέρωσης, τόσο εγκυρότερο θεωρείται αυτό στην επαρχία του. Κάπως έτσι, λοιπόν, ο ελληνόφωνος ΣΚΑΪ έγινε "θεσμικό κανάλι".  

   Όλα τα "καθώς πρέπει θεσμικά μέσα" παρουσίαζαν εδώ και μήνες τον Τραμπ σαν παράφρονα και την πιθανότατα μεγαλύτερη νοθεία της ανθρώπινης ιστορίας σαν χαζή θεωρία συνωμοσίας. Παρά τις 1000 ένορκες καταθέσεις σε 6 διαφορετικές Πολιτείες[4] (αυτές που έκριναν το αποτέλεσμα) καταγγέλλουσες νοθεία και τις αναρίθμητες θεσμικές παρατυπίες[5], όπως η καταγγελθείσα  πλαστογράφηση της ημερομηνίας αποστολής επιστολικών ψήφων στο Μίσιγκαν από το τοπικό ταχυδρομείο, όπως το γεγονός ότι πολιτειακοί υπάλληλοι στην Γεωργία έδιωξαν τους εκλογικούς επόπτες από το τμήμα καταμέτρησης, δήθεν για να συνεχίσουν άλλη μέρα και αμέσως ξετρύπωσαν ένα κρυμμένο κασόνι ψήφων και συνέχισαν την καταμέτρηση (το βίντεο εδώ)[6]. Παρά την δυνατότητα του λειτουργήσαντος στις κρίσιμες Πολιτείες ηλεκτρονικού συστήματος ψηφοφορίας της Dominion να εφαρμόζει συντελεστές βαρύτητας στις ψήφους[7], την σύνδεση των μηχανημάτων του στο διαδίκτυο την ημέρα των εκλογών[8], τα πολλά προσπελάσιμα κενά στην ασφάλειά του[9] και το γεγονός ότι όλες οι αποδεδειγμένες "κατά λάθος" μεταφορές ψήφων ήταν προς τον Μπάιντεν[10]. Παρά την απίθανη συσσώρευση στατιστικών παραδοξοτήτων, που έγκεινται στον θρίαμβο του Τραμπ στις 18 από τις 19 (αμφίρροπες) κομητείες που από το 1980 έως το 2016 προέβλεπαν τον νικητή[11] και την απροσδόκητη ήττα του σε κάστρα συντηρητικών και πιο συγκεκριμένα σε 3-4 μεγαλουπόλεις που συμπωματικά μαγνητίζουν τις περισσότερες καταγγελίες! 

Πώς τα έθνη θα υποδουλώνονται μέσω ψηφιακού φακελώματος: Η συνέντευξη του Yuval Harari στην «Κ»

    Στις 4/10/2020, το ένθετο περιοδικό "Κ" της Καθημερινής δημοσίευσε μία πολύ ενδιαφέρουσα πλην όμως ανησυχητική συνέντευξη που παρεχώρησε ο διεθνούς φήμης Ιουδαίος και φιλελεύθερος φιλόσοφος της ιστορίας Yuval Noah Harari στον εκπρόσωπο του βαθέος ελλαδικού κράτους Αλέξη Παπαχελά. Η συνέντευξη πραγματεύεται κυρίως τις πιθανές συνέπειες της ραγδαίας αναπτύξεως της τεχνητής νοημοσύνης (AI) στα πλαίσια της φιλελεύθερης παγκοσμιοποιήσεως. Ο Harari υποστηρίζει ότι οι πόλεμοι του μέλλοντος θα βασίζονται στην συλλογή και την εκμετάλλευση προσωπικών δεδομένων σε μαζική ψηφιακή κλίμακα. Τα διάφορα ενδεχόμενα που απορρέουν από αυτήν την βάσιμη πρόβλεψη μας θυμίζουν εύλογα δυστοπίες επιστημονικής φαντασίας. Στην πρόσφατη ανάλυση για το "Great Reset" που δημοσιεύσαμε στην Φιλαλήθεια έγινε ακροθιγής αναφορά στο ζήτημα αυτό. Παρακάτω ακολουθεί το βίντεο με ολόκληρη την συνέντευξη και γραπτή αναπαραγωγή επιλεγμένων αποσπασμάτων.