21 Σεπτεμβρίου 2021

Ἡ οἰκονομική καί νομισματική ἱστορία τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως (1822-1832)


1 Φοίνιξ 1828

   Ἡ διαμόρφωσις ἑνὸς οἰκονομικοῦ συστήματος, ἐπὶ τῆς βάσεως ὁρισμένης νομισματικῆς πολιτικῆς, ἀποτελεῖ πρώτιστη μέριμνα ἑνὸς αναδυομένου κράτους, διότι ἀφενὸς πλαισιώνει τὴν ἐγχώριον ἀγορὰ καὶ τὶς χρηματικὲς συναλλαγές του καί, ἀφετέρου, τοῦ προσδίδει μία ἔξωθεν ἀναγνωρίσιμο νομιμοφάνεια. Ἄλλως τε, σὲ ἐποχὲς ὁπόταν ἡ ἐφήμερος χρηστικότης δὲν ἀποτελοῦσε τὸ μεῖζον μέτρο τῶν πραγμάτων, ἀκόμη καὶ τὸ χρῆμα διέπετο ὑπὸ συμβολικῆς καὶ αἰσθητικῆς διαστάσεως. Ἡ τῶν ἀρχαίων προγόνων μας ἐφεύρεσις τοῦ νομίσματος συνιστᾶ ἕνα ἐκ τῶν ἀρχαιοτέρων διασεσωσμένων μέσων κρατικῆς προπαγάνδας, καθότι στὶς ὄψεις του διεφημίζοντο μυθικοὶ συμβολισμοὶ ἢ ὁ προστάτης θεὸς τῆς ἐκδότριας αὐτοῦ πόλεως. Στὸν εὐρωπαϊκὸ χῶρο, ἀπὸ τὴν περίοδο τοῦ Μεγάλου Ἀλεξάνδρου κι ἔπειτα, στὴν μία ὄψι τῶν νομισμάτων ἀπεικονιζόταν κατὰ κανόνα ἡ κεφαλὴ τοῦ ἐντοπίου ἡγεμόνος. Συνεπῶς, εὔκολα γίνεται ἀντιληπτὴ ἡ ἀνάγκη ἐκδόσεως ἑνὸς ἐπισήμου νομίσματος ἀπὸ τὴν πολιτικὴ διοίκησι τῶν ἐπαναστατημένων Ἑλλήνων, ἐφόσον ἐκείνη ἀπέβλεπε στὴν παγίωσιν ἑνὸς κράτους κατὰ τὰ εὐρωπαϊκὰ πρότυπα. Ἔπρεπε ἀσφαλῶς νὰ προηγηθῆ ἡ κάλυψις τῶν οἰκονομικῶν ἀναγκῶν τοῦ ἀγῶνος, ποὺ ἦσαν πολλὲς καὶ ζωτικές. Βεβαίως, ὅπως μαρτυρεῖ ἕνα εἰσέτι ἀδιάψευστο ἱστορικὸ ἀξίωμα, ὅσο μεγαλύτερη εἶναι ἡ οἰκονομικὴ ἀνάγκη ἑνὸς παρία, τόσο μεγαλύτερη θὰ εἶναι καὶ ἡ ἐξάρτησίς του ἀπὸ τοκογλύφους. Οἱ Μεγάλες Δυνάμεις -καὶ ἰδίως ἡ Ἀγγλία- ἐξεμεταλλεύθησαν στὸ ἔπακρον αὐτὴν τὴν ἀνάγκη, ὥστε νὰ δέσουν πισθάγκωνα τὸ νεόδμητον ὡσεὶ προτεκτορᾶτο κράτος εἰς ἕνα γεωπολιτικὸ ἄρμα ἐκ τοῦ ὁποίου σύρεται μέχρι σήμερον. 

5 Σεπτεμβρίου 2021

Από τον σχολαστικισμό στον "βελούδινο ολοκληρωτισμό": η "κλειστή ιστορία" της Δύσεως κατά τον π.Νικόλαο Λουδοβίκο

  Το καλοκαίρι του 2020, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Αρμός το εμβληματικό βιβλίο του π.Νικολάου Λουδοβίκου με τίτλο "Η Ανοικτή Ιστορία και οι εχθροί της: η άνοδος του βελούδινου ολοκληρωτισμού". Ο π.Νικόλαος διαβλέπει μία εμμενή κοσμοαντίληψη στην δυτική ιστορία, που έχει χαρακτηρίσει τα κυριότερα γεγονότα της από τον σχολαστικισμό του μεσαίωνος έως την μετανεωτερική κρίση της εποχής μας. Βάσει αυτής της θεολογικών ριζών αντιλήψεως, ο εαυτός, ήγουν το αυτοαναφορικό και ναρκισσικό υποκείμενο, συνιστά κύριο των αντικειμένων γύρω του, των εξελίξεων και εν γένει της φύσεως, καθώς κρατεί τα κλειδιά της ιστορίας. Πρόκειται, κοντολογίς, για μίαν αντίληψη "κλειστής ιστορίας", για την θεώρηση της ιστορίας ωσάν ένα κλειστό σύστημα με αποκλειστικό ρυθμιστή το υποκείμενο. 

Α. Οι θεολογικές ρίζες

  Τα σπέρματα της κλειστής ιστορίας μπορούν να αναζητηθούν αρχικά στην φιλοσοφία του Αυγουστίνου, σύμφωνα με τον οποίον ο άνθρωπος είναι θεμελιωδώς βουλόμενη ψυχή οργανούμενη υπό του ατομικού στοχασμού. Η ψυχή βρίσκεται περίκλειστη πολύ βαθέως μέσα στον εαυτό της, ώστε να θεάται από άλλους. Επομένως, το μόνο πράγμα για το οποίο μπορώ να είμαι σίγουρος είναι ότι σκέπτομαι και γνωρίζω ως εαυτός. Τον Θεό τον ανακαλύπτω κοιτάζοντας μέσα μου, όπως και όλους τους υπολοίπους ανθρώπους. Σχεδόν οκτώ αιώνες αργότερα, ο Θωμάς Ακινάτης, στο Contra errores Graecorum, επετέθη στις θέσεις της ανατολικής Ορθόδοξης θεολογίας και αντεπρότεινε την δική του εκδοχή "κλειστής ιστορίας".