28 Ιουνίου 2021

Η ελεύθερη βούληση στο στόχαστρο των νευροεπιστημών


   Η ενδεχόμενη ύπαρξη, η φύση και οι δυνατότητες της ελευθέρας βουλήσεως έχουν απασχολήσει επί αιώνες την φιλοσοφική και εσχάτως την επιστημονική δραστηριότητα. Στον δυτικό πολιτισμό, η ελεύθερη βούληση παραμένει συνυφασμένη με την χριστιανική έννοια της ανθρωπίνης ψυχής, η οποία δια των επιλογών της μπορεί να γίνει καλή ή κακή. Πάντοτε, όμως, υπέφωσκε μία φιλοσοφική αντιπολίτευση αντιβολονταριστικών και φαταλιστικών θεωριών. Αποφασίζουμε και επιλέγουμε ελεύθερα στην ζωή ή μήπως, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, οι επιλογές μας προκαθορίζονται αυτόματα από γεγονότα του περιβάλλοντος και βιολογικές/γονιδιακές προδιαθέσεις;  

17 Ιουνίου 2021

Πισοδέρι, 17/6/2018



 Πισοδέρι, 17/6/2018
(ἔμμετρο δεκατετρασύλλαβο)


Ἐτρώγανε φιλέτα σὲ λιοπύρι θερινὸ 
οἱ Ἐφιάλταις καὶ ἀφήσανε γιὰ βραδινὸ 
τῆς θείας δίκης ταὶς ἀγχόναις. Μαύρη καταχνιὰ 
ξανὰ ἀποθεώνει ἱστορίας λησμονιά.

Ἀντίπερα ὡστόσο, οἱ γενναῖοι μαχηταὶς 
ἐτρώγανε κροτίδες μὰ καὶ μαχαιριαὶς διτταὶς. 
Γυναῖκες, ἄνδρες, γέροι καὶ παιδιὰ ἀγκομαγχοῦν. 
Στῶν πραιτοριανῶν τὸ κέλευσμα δὲν πειθαρχοῦν.

Σατανικὴ λοιπὸν τοῦ σύριζα ἡ ἐντολή, 
νὰ μὴν ἀφήσουν οὔτε νήπιο χωρὶς οὐλή. 
Ἀφότου ρίξαν αἷμα σ’ ἄοπλη κι εἰρηνικὴ 
πορεία, ἔλαβαν μιὰν «ἄδεια τιμητική».

Τὸ αἷμα τοῦτο πνίγει Ἐφιάλταις μιαρούς, 
ἑνῶ ποτίζει ἀφειδῶς ἀγῶνες ἱερούς. 
Ἑλλήνων γῆ, Μακεδονία, κάποιοι δὲν ξεχνοῦν. 
Διηνεκῶς τὴν λευτεριά σου θὰ διακονοῦν.

12 Ιουνίου 2021

Η ιδιόρρυθμη θεωρία του Sigmund Freud για την ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη

   Δεν χρειάζονται πολλές συστάσεις για τον γερμανοεβραίο ιδρυτή της ψυχαναλυτικής σχολής Sigmund Freud. Ήταν ένας άνθρωπος που καλώς ή κακώς επηρέασε όσο ελάχιστοι τον 20ο αιώνα, όντας ένας ενδιάμεσος κρίκος μεταξύ της ορθολογικής νεωτερικότητος και της ανορθολογικής μετανεωτερικότητος, της οποίας οι φιλοσοφούντες φορείς  συνέζευξαν ψυχαναλυτικές θεωρίες με το πολιτιστικό γίγνεσθαι. Ασφαλώς, η φροϋδική θεωρία δεν έχει ακόμη αναβαθμιστεί σε κάτι παραπάνω από θεωρία, ενώ η ριζοσπαστική φυσιογνωμία και τα πλημμελώς στοιχειοθετημένα επιχειρήματά της έχουν ως αποτέλεσμα την αμφισβήτησή της από πολλούς επαγγελματίες ψυχικής υγείας (και άλλα πολλά...αρκεί να αναφέρουμε ότι, από ιατρικής σκοπιάς, ήταν χρήστης και υπερασπιστής της κοκαΐνης). Στην πράξη, δεν έχει τόση σημασία τί ακριβώς εννοούσε ο ίδιος στα γραπτά του, αλλά πώς τα ερμήνευσαν οι συνεχιστές του. Η σχέση του Φρόυντ με τον φροϋδισμό είναι ανάλογη της σχέσεως του Μαρξ με τον μαρξισμό. Στην παρούσα μελέτη θα καταπιαστούμε με την φροϋδιστική ανάγνωση του Φρόυντ και συγκεκριμένα με την θεωρία της ψυχοσεξουαλικής αναπτύξεως. 

   Το σπουδαιότερο επίτευγμα του Φρόυντ , που έθεσε τις βάσεις για την εξέλιξη της σύγχρονης ψυχολογίας, αφορά την πλατωνικής καταβολής διάκριση του "ψυχικού οργάνου" στο "Εγώ", δηλαδή στην συνειδητή περιοχή της προσωπικότητος και τους μηχανισμούς αμύνης της, στο "Εκείνο", δηλαδή στις ενστικτώδεις ενορμήσεις του ασυνειδήτης περιοχής, και στο "Υπερεγώ", δηλαδή στους ηθικούς φραγμούς οι οποίοι καθοδηγούν το "Εγώ" περιορίζοντας το "Εκείνο" και συνδιαμορφώνονται από τα οικογενειακώς και κοινωνικώς αποδεκτά πρότυπα συμπεριφοράς (βλ. 1η και 2η "τοπική θεωρία"). Ο Φρόυντ απεπειράθη να σωματικοποιήσει τις δανεισμένες ή κατασκευασμένες από τον ίδιο θεωρητικές έννοιες σε σχηματικές παραστάσεις νευτώνειας μηχανικής. Το σεξ βρίσκεται στο κέντρο της φροϋδικής σκέψεως. Η κινητήριος δύναμη του "ψυχικού οργάνου" παρέχεται από την ερωτική/σεξουαλική ενέργεια που ρέει μέσα του, την "λίμπιντο", χάρη στην οποία εξασφαλίζεται η διαιώνιση της ζωής. Όταν η λίμπιντο συσσωρεύεται στο ψυχικό όργανο, τότε αυτό βρίσκεται σε "ένταση", αποζητώντας να απελευθερώσει την λίμπιντο. Η απελευθέρωση της λίμπιντο προσφέρει στο ψυχικό όργανο ευχαρίστηση/ηδονή. Οι εσωτερικές συγκρούσεις μέσα στο ψυχικό όργανο, π.χ. μεταξύ Εκείνου και Υπερεγώ, σε συνδυασμό με κάποιο ψυχικό τραύμα, παρακωλύουν την φυσιολογική εκτόνωση της λίμπιντο και προκαλούν νευρώσεις. Από την γέννηση έως την ενηλικίωσή του, το άτομο φυσιολογικά ακολουθεί συγκεκριμένα στάδια συναισθηματικής και σεξουαλικής ωριμάνσεως. Η καθήλωση σε ένα τέτοιο στάδιο συνεπάγεται αποτυχία φυσιολογικής ωριμάνσεως και δημιουργία ψυχώσεων.