29 Απριλίου 2022

Ευρετικοί μηχανισμοί: τα "στερεότυπα" ως εξελικτική αναγκαιότητα


   Σύμφωνα με την Γνωστική Ψυχολογία, οι άνθρωποι αντιμετωπίζοντας διάφορα καθημερινά προβλήματα, προκειμένου να απλοποιήσουν και να επισπεύσουν την διαδικασία λήψης αποφάσεων, εφαρμόζουν τους λεγόμενους "ευρετικούς μηχανισμούς" (heuristics), οι οποίοι μέσω ενός συνόλου εμπειρικά μαθημένων κανόνων μειώνουν την πολυπλοκότητα της ακριβούς εκτίμησης πιθανοτήτων και της στατιστικά δομούμενης πρόβλεψης. Ουσιαστικά, αποτελούν "συλλογιστικές συντομεύσεις", παρακάμψεις ενδιαμέσων βημάτων της αυστηρά δομημένης συλλογιστικής διαδικασίας, που θυσιάζουν την ορθολογική ακρίβεια του συμπεράσματος χάριν της γρήγορης εξαγωγής του και της επακόλουθης έγκαιρης αντίδρασης.

12 Απριλίου 2022

Οι ιθαγενείς του Μπραζίλ μέσα από τα μάτια του Pero Vaz de Caminha

"Η Δεύτερη Ινδική Αρμάδα προσαράζει στην Βραζιλία", Oscar Pereira da Silva (1867-1939), Museu Paulista- Πανεπιστήμιο Σάο Πάολο. 

  Το έτος 1500, μία αρμάδα δεκατριών πλοίων υπό τον ναύαρχο Pedro Álvares Cabral αναχώρησε από την Πορτογαλία με τελικό προορισμό το Καλικούτ της Ινδίας, όπου επρόκειτο να οικοδομηθούν αποικιακές εγκαταστάσεις του πορτογαλικού στέμματος. Ωστόσο, οι Πορτογάλοι εξερευνητές θα διεκπεραίωναν ένα διαφορετικό και απρόσμενο, ιστορικών διαστάσεων, έργο. Μετά από μία σύντομη στάση στο Πράσινο Ακρωτήριο, η αρμάδα σάλπαρε με κατεύθυνση προς τον νότιο Ατλαντικό, ίσως με κρυφό στόχο την "ανακάλυψη" και την διεκδίκηση της νότιας αμερικανικής ηπείρου, για της οποίας την ύπαρξη προϋπήρχαν σαφείς ενδείξεις. Πράγματι, στις 22 Απριλίου οι Πορτογάλοι προσάραξαν κοντά στο σημερινό Porto Seguro, στην Bahia της Βραζιλίας. Προτού όμως ξεκινήσουν την δημιουργία αποικίας, ήλθαν για πρώτη φορά σε επαφή με τους ιθαγενείς κατοίκους της φυλής Tupiniquim. Ήταν η συναρπαστική στιγμή της συναντήσεως δύο τελείως αγνώστων και διαφορετικά ανεπτυγμένων πολιτισμών, η οποία δεν ήταν καθόλου βίαιη. Ο αυτόπτης ιππότης Pêro Vaz de Caminha (Πέρο Βας ντε Καμίνια, 1450-1500), στην εικοσαεπτασέλιδη επιστολή του προς τον βασιλιά Manuel, κατέγραψε γλαφυρές και εξαιρετικά ενδιαφέρουσες μαρτυρίες για το πώς οι χριστιανοί εξερευνητές αντιμετώπισαν τους ντόπιους και τανάπαλιν.