21 Δεκεμβρίου 2022

Η Νομική στο Βυζάντιο

Τα κανονιστικά πλαίσια του ρωμαϊκού δικαίου από εποχής Δωδεκαδέλτου απετέλεσαν την βάση του βυζαντινού νομικού πολιτισμού, εμπλουτισμένη με χριστιανικές αρχές και ήθη του ελληνιστικού κόσμου. Κατά την πρότερη περίοδο της λατινικής ρωμαϊκότητος, τα αλληλοδιάδοχα και ενίοτε αντιφατικά, ετεροχρονισμένα ή ελλιπή νομικά κείμενα δεν είχαν τελειωμό. Στην πραγματικότητα, το συγκροτημένο και συνεκτικό σύστημα που σήμερον αποκαλούμε Ρωμαϊκό Δίκαιο περατώθηκε από νομομαθείς γραφειοκράτες στο Βυζάντιο, έως την εποχή του Ιουστινιανείου κώδικος. Ωστόσο, στο Βυζάντιο το ρωμαϊκό δίκαιο είχε μία σαφώς οριοθετημένη κοσμική αποστολή, που ήταν διαφορετική από την ρεπουμπλικάνικη πρόσληψή της στον δυτικό Διαφωτισμό. Το Δίκαιο των νομικών δεν αποτελούσε πηγή ηθικής και αιωνίων αληθειών, αλλά προοριζόταν απλώς να κανονίζει και να διευθετεί διοικητικές, αστικές και ποινικές υποθέσεις. Το Δίκαιο δεν ηδύνατο εν ουδεμία περιπτώσει να υποκαταστήσει τον Λόγο του Ευαγγελίου και τις επιταγές της θείας τάξεως. Εκτός των κοσμικών υπήρχαν και εκκλησιαστικά δικαστήρια, τα οποία όμως εξεδίκαζαν επίσης διαδικαστικές υποθέσεις της Εκκλησίας και χαρακτήριζαν αιρέσεις ως τέτοιες.