Ἀθάνατος!
Ενώπιον νεωτερικής μιζέριας και μετανεωτερικού χάους αναζητούμε την Α-λήθεια, ορθώνουμε αξίες αυθεντικές και ανθεκτικές στον χρόνο.
27 Οκτωβρίου 2021
Κωνσταντίνος Κατσίφας
5 Οκτωβρίου 2021
Όταν ο Λακάν συναντά τον Όσιο Μάξιμο
Η αυγή της Νεωτερικότητος κάλυψε τον δυτικό στοχασμό με ένα παχύ πέπλο εγωμονισμού. Ο καρτεσιανός ιδεαλισμός του "cogito ergo sum" καθιέρωσε προοδευτικά το δόγμα ότι δεν υπάρχει τίποτε άλλο στον κόσμο εκτός από το υποκείμενο, δηλαδή την συνείδηση του ατόμου. Τα ναρκισσικά αποτελέσματα αυτής της θεωρήσεως ταλάνιζαν επί μακρόν πολλούς τομείς της ανθρωπίνης δραστηριότητος και ιδιαιτέρως την ψυχολογία. Στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, ο Jacques Lacan (1901-1981) επεχείρησε να λύσει τον γόρδιο δεσμό του εγωμονισμού, εξελίσσοντας την διϋποκειμενικότητα του Martin Buber.
Κατ' αρχάς, ο Lacan τόλμησε να χαρακτηρίσει φανταστικό το ατομικό συνειδητό εγώ του Καρτεσίου, ως ένα προϊόν διαδοχικών ταυτίσεων με ιδεατές εικόνες. Στην πραγματικότητα, ο Lacan παρέλαβε την φροϋδική ψυχανάλυση και την αναβάθμισε, περιορίζοντας τον ρόλο της σεξουαλικότητος και εισάγοντας σε αυτήν ανανεωμένες τις έννοιες της κοινωνικότητος και της υποκειμενοποιήσεως. Στο στάδιο του καθρέπτη, το παιδί βλέπει τον εαυτό του στα μάτια της μητέρας του και αποκτά ένα Εγώ από την αγάπη της προς αυτό. Αυτό το Εγώ θα ολοκληρωθεί ύστερα από την συνάντησή του με τον συμβολισμό και τον λόγο. Όμως κάτω από το συνειδητό Εγώ υποφώσκει καταπιεσμένο το ασυνείδητο, μία αχαλίνωτη θάλασσα ενστίκτων που αναζητά ρήγματα για να ανέλθει στην επιφάνεια. Αντιστρέφοντας τον Καρτέσιο, ο Lacan σχηματοποιεί το Σκέπτεσθαι και το Είναι ως δύο τεμνομένους κύκλους. Η περιοχή τομής τους δεν είναι κοινή αλλά κενή, πράγμα που υποδηλώνει τον αλληλοαποκλεισμό του Σκέπτεσθαι και του Είναι. Το ημικύκλιο του Σκέπτεσθαι, που περικλείει το λεγόμενο ασυνείδητο, σημαίνει ότι σκέπτομαι χωρίς να είμαι, ενώ το ημικύκλιο του Είναι σημαίνει το ψεύτικο καρτεσιανό Εγώ της συνειδητότητος.