Τοῦ Ἰωάννη Σαρρῆ, ἀναδημοσίευση ἀπὸ τὸ τεῦχος KE΄ τοῦ περιοδικοῦ "Τὸ Ἔνζυμο", Άνοιξη 2025, σελ.12-23.
«Μία μεγάλη μορφὴ τοῦ νεώτερου ἑλληνισμοῦ, ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ἐπέχαιρε γιὰ τὴν «ἐμμονὴ» τῶν δυτικῶν νὰ ἀποκαλοῦν Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία τὴν τῶν «Ρωμαίων Ἀρχή», διότι ἔτσι ὑπενθυμίζεται ἡ πανάρχαια ἀποικία τοῦ Βύζαντος καὶ ἄρα ἀποθεώνεται ἡ ἑλληνικότητά της. Βυζάντιο τὴν ἀποκαλοῦσε καὶ ὁ, στυλοβάτης τῆς ρωμαίικης παράδοσης, Φώτης Κόντογλου. Εἶναι λοιπὸν ὁ ὅρος «Βυζάντιο» ἐπινοημένος ἀπὸ μεταγενέστερους ἱστορικούς; Ὄχι ἀκριβῶς. Ὡστόσο, ἡ χρήση καὶ τὸ πεδίο ἐφαρμογῆς του σίγουρα ἐπηρεάσθηκαν ἀπὸ τὴν ἱστοριογραφία τῶν νεώτερων χρόνων. [...] Ὁ καθένας (πρέπει νὰ) εἶναι ἐλεύθερος νὰ χρησιμοποιεῖ τὶς λέξεις ποὺ θεωρεῖ ὀρθότερες. Τὸ ζητούμενο εἶναι μία κοινὴ πρόσβαση στὴν οὐσία τοῦ νοήματος. Σημασία δὲν ἔχει ἂν ἀποκαλοῦμε Ρωμανία, Βυζάντιο ἢ ὁπωσδήποτε ἀλλιῶς τὴν ἀνατολικὴ χριστιανικὴ αὐτοκρατορία τῶν μέσων χρόνων, ἀλλὰ πῶς εἰσπράττουμε τὸν πολιτισμὸ τῶν ἀνθρώπων της, τί φανερώνει γιὰ ἐμᾶς καὶ πῶς ἐπιδρᾶ στὸ παρὸν καὶ τὸ μέλλον μας. Σὲ κάθε περίπτωση, πρόκειται γιὰ μία ἀποστολὴ ἐθνικῆς καὶ πολιτισμικῆς εἰς βάθος αὐτογνωσίας, ποὺ ὑπερβαίνει τὶς ἐτυμολογίες. [...]»
.png) |
| Χρυσὸ ἰστάμενον, Βασίλειος Β΄ (976-1025), πηγή: moneymuseum.com. |
